Braziliaanse rechter vermoord

De moord op de 47-jarige Braziliaanse rechter Patrícia Lourival Acioli (foto rechts) in haar woonplaats Niteroí houdt de gemoederen flink bezig. Nieuwe feiten komen boven water. De magistraat heeft de afgelopen jaren meerdere malen officieel kenbaar gemaakt dat het schortte aan voldoende politiebescherming. Ze voelde zich nog steeds bedreigd door de georganiseerde misdaad. Acioli eiste wederom een vierde politieman. Die kreeg ze niet. Integendeel, haar werd te kennen gegeven dat de bescherming zou worden afgebouwd. De gerechtelijke instanties en politie waren zeker op de hoogte van de mogelijkheid van een aanslag op Acioli, maar concrete aanwijzingen ontbraken. En andere rechters hebben ook bescherming nodig. De magistraat liet het er niet bij zitten en bleef schriftelijk druk uitoefenen op autoriteiten. Tegen dovemansoren.
Het is donderdag 11 augustus 2011 in Niteroí. Een stad met zo´n 490.000 inwoners op steenworp afstand van grote broer Rio de Janeiro, slechts 10.900 metertjes. Acioli rijdt in een grijze Fiat van haar werk naar haar huis, dat ligt in de sjieke wijk Piratininga, dichtbij mooie stranden. Het is laat, al half twaalf, ze is moe. Ineens klinken er schoten in de nacht. Minstens vijftien, afgevuurd met pistolen van het kaliber .40 en .45. Acht van die vijftien zorgvuldig gericht op het raam van de bestuurster van de grijze Fiat. De kleine wagen wordt letterlijk doorzeefd (foto links). Acioli vindt de dood, op slechts enkele meters van haar woning. Zonder bescherming die avond. Ze was getrouwd met de militaire politieman Marcelo Poubel en laat drie kinderen na. Een neef van Acioli, die zich uit angst voor represailles niet nader bekendmaakt, getuigt tegen de politie over mannen op twee motoren en in twee auto´s. Een geplande aanslag, een geplande afrekening. Daar bestaan geen misverstanden over. Acioli begon haar carrière op jonge leeftijd als advocaat en werd op 27-jarige leeftijd al rechter. Ze stond bekend om haar rigoureuze aanpak van doodseskaders, geformeerd uit militaire politiemensen. Zo stuurde ze zonder pardon in september 2010 vier agenten en een vrouw naar de gevangenis. De rechter achtte bewezen dat de vijf zich schuldig maakten aan moord en ontvoering van drugsdealers. Ouders en vrienden van criminelen moesten tussen de vijfduizend en dertigduizend reais betalen voor vrijlating. Dat gebeurde in São Gonçalo, een stad met circa één miljoen inwoners en op vijfentwintig kilometer van Rio de Janeiro. De stad ook waar de rechtbank van Acioli te vinden is. Verder pakte ze in januari 2011 zes politiemensen aan. Die worden verdacht van aanwakkeren van (gewapend) verzet tegen autoriteiten in de stad. Preventieve hechtenis voor die zes, vonniste de magistraat.
De Braziliaan Wanderson Silva Tavares (foto rechts) ging ook in januari 2011 achter de tralies, in de stad Guarapi in de noorderlijke buurstaat Espirito Santo van Rio de Janeiro. Zijn bijnaam is O Gordinho, in het Nederlands betekent het Het Dikkerdje. Hij wordt gezien als de chef van een doodseskader, verantwoordelijk voor minstens vijftien moorden in de stad in de afgelopen drie jaren. Bij hem wordt een lijstje aangetroffen met daarop twaalf namen. Eén van die namen? Patrícia Lourival Acioli. Het lijstje wordt bestempeld tot een mogelijke dodenlijst. Pure criminele vergelding.
De neef van Acioli zegt meer tegen politie en pers. ´´In de tijd dat ze voorzitster van de rechtbank in de staat Rio de Janeiro was, werd besloten om haar geen politie-begeleiding meer te geven op de openbare weg. Zelfs na bewezen bedreigingen, werd die begeleiding niet hersteld.`` De familie bezit meerdere documenten waarin de vermoorde rechter om extra beveiliging vroeg. De familie heeft een advocaat in de armen genomen en aan hem die formulieren overhandigd. De documenten werden gevonden in een la van haar kamer in de rechtbank. In één ervan schrijft Acioli: ´´Ik wil geen nieuwe politieman om mijn familie te beschermen. Ik wil die oude terug, aan hem zijn mijn kinderen gewend geraakt. Daarbij merk ik op dat ik nog maar de beschikking heb over drie agenten, ik wil die vierde terug.``
Over het afbouwen van bescherming, geen politiebegeleiding meer, zei president Manoel Alberto Rebêlo dos Santos (foto links) van het Tribunaal van de staat Rio de Janeiro een dag na de moord het volgende: ´´Ik achtte het niet noodzakelijk om die begeleiding te handhaven. Toen ik in 2007 begon bij het Tribunaal kwam ik tot de conclusie dat een continuering van de intense beveiliging van Acioli niet meer nodig was. Zij dacht er net zo over.``
Een ander document weerspreekt dat echter. Het beschrijft een ernstige telefonische bedreiging van de rechter in juli 2009. Luis Anderson de Azeredo Coutinho aan de lijn. Hij wordt beschouwd als één van de allergrootste illegale bookmakers in São Gonçalo. De rechter was slim, ze regelde supersnel dat een politieman meeluisterde. De bookmaker: ´´Een bom zal ontploffen in São Gonçalo. Degene die met de houten hamer slaat, zal tranen van bloed huilen. De opdracht is gegeven.`` Mooie beeldspraak is geen Braziliaan vreemd. Acioli ordeneerde op haar beurt preventieve hechtenis van de bookmaker, maar die vluchtte en is sindsdien in geen velden of wegen te bekennen.
Maandagochtend elf uur, 15 augustus 2011. Tientallen inwoners van São Gonçalo zetten zich voor de rechtbank waar Acioli werkte. Met zwarte tape hebben ze hun mond dicht geplakt (foto boven). Een vreedzaam protest tegen de moord op de magistraat, op poten gezet door de organisatie Rio de Paz, Rio van Vrede. Familie en vrienden van de vermoorde rechter woonden de actie bij. ´Quem silenciou a voz de justiça?` was het thema. ´Wie bracht de stem van gerechtigheid tot zwijgen?` Voor het kleurencontrast, er werden rode rozen op de grond gelegd.
Braziliaanse politiemensen die het recht in eigen hand nemen. De afschrikwekkende doodseskaders. Op mijn blog van 2 april 2011 een uitgebreide reportage hierover. De moord in koelen bloede op een rechter. De georganiseerde misdaad slaat terug. Ze mag dan grotendeels zijn verstoten uit favela´s in steden als Rio de Janeiro en São Paulo, na grootscheepse politionele en militaire schoonmaakacties. Waardoor het aanzienlijk veiliger is in die krottenwijken. Autoriteiten laten dat te pas en te onpas weten. Ze kloppen zich op de borst. Een historische overwinning op de drugsmaffia, een historische overwinning op zware criminelen. Maar die criminelen, die goed georganiseerde maffia, ze zijn niet van de Braziliaanse aardbodem verdwenen en ze zijn actief. De vergelding op de magistraat toont dat ondubbelzinnig aan.