Kijkgenot in Brazilië

Braziliaanse televisie is niet te vergelijken met Nederlandse televisie. Kwaliteitsprogramma´s van een NOS, een VARA en een VPRO? Vergeet het maar. VARA-series als Deadline (foto rechts) en Overspel? Vergeet het maar. Heel af en toe op kleine onafhankelijke kanalen een goede film of dito reportage. Maar dan moet de kijker wel een (duur) abonnement op de kabel nemen. Sesc TV bijvoorbeeld. Een toppertje. Reportages over kunst, balletuitvoeringen, live klassieke muziek. Over het algemeen is het echter armoede troef. Wat domineert, is het pakket met die eeuwige Braziliaanse soaps, zo´n zes per dag op verschillende zenders, inclusief herhalingen, veel live voetbal, Formule I, hengelsport en tenenkrommende familieprogramma´s.
O ja, Big Brother natuurlijk, maar die rechten ervan zijn mooi gekocht in Nederland. Brazilianen willen het niet weten, maar bij de aftiteling staat het duidelijk: Holanda, Endemol. Bewijs is mooi bewijs. Elf Braziliaanse Big Brothers zijn al uitgezonden. Inschrijven voor aflevering twaalf kan nog tot komende maandagavond 31 oktober, acht uur. Via internet. Het machtige Rede Globo zendt de nieuwe Big Brother begin volgend jaar uit. De concurrentie zit niet stil. Rede Record heeft er het volgende op gevonden: A Fazenda. De boerderij, betekent het. Een trouwe copie van Big Brother, gesitueerd op een nagebouwde boerderij. Beiden zijn enorme hits. A Fazenda heeft er slechts vier afleveringen op zitten. Detail: wie Big Brother wint, gaat met 1,5 miljoen Braziliaanse reais naar huis, wie A Fazenda wint met maar liefst twee miljoen. Tja, je moet wat in een concurrentiestrijd, niet waar?
Verder op het Braziliaanse televisiepad. TV Brasil Central is een zendgemachtigde uit mijn woonplaats Goiãnia. Bekend als TBC en te vinden op Kanaal 13. TBC zegt zelf gespecialiseerd te zijn in regionale journalistiek en sport. Niet alleen nieuws en achtergronden over Goiãnia, hoofdstad van de Braziliaanse staat Goiás in het centrale westen van het land. TBC covert de gehele staat Goiás, zoals dat in journalistieke termen heet. Het heeft, een alweer tenenkrommend, sportprogramma over het wel en weer van de lokale en regionale professionele voetbalclubs. Maandag tot en met vrijdag in de lucht om één uur ´s middags en zeven ´s avonds, zaterdag om één uur ´s middags en zondagavond om tien uur ´s avonds. Een gezelschap van drie voetbalspecialisten geven hun mening. Oeverloos geouwehoer. Gezever van de bovenste plank. Slechte journalistiek, reportages die over niets gaan, herhaling van zetten.
Maar iedere vrijdagavond, precies om tien over half tien, zit ik in opperste verrukking voor de buis. Dan dient het muisstil te zijn in het huisje, waar mijn vriendin en ik wonen. Dan begint het wekelijks terugkerende Pelos bares da Vida. Vrij vertaald: via de bars van het leven. Presentatie: José Guilherme Schwam (foto linksboven). Ook op Kanaal 13 van TV Brasil. Pelos bares da Vida en José, het zijn twee liefdes op het eerste gezicht. Zo´n absurd slechte televisie, het is ongelooflijk. Zo werkelijk stuitend dat ik geen uitzending meer kan overslaan.
Al achttien jaar oud is Pelos bares da vida. De naam is met opzet gekozen. Omdat in restaurants, bars en lunchrooms het leven zich afspeelt, volgens initiatiefnemer en presentator en journalist José. Aan een tafel in die gelegenheden worden zaken gedaan, wordt het leven besproken, ontstaan liefdes, eindigen liefdes. Dat klopt. Wat niet klopt, is het programma. Het is één grote hielenlikkerij op een diep beschamende manier. José kan er helemaal niks van. Heeft prachtige oneliners, die hij altijd herhaalt en die nergens op slaan. De mooiste is als hij weer eens een succes van weer eens een grote firma in Goiãnnia voor het voetlicht van de camera brengt. Hij interviewt de directeur van dat bedrijf. Maar eerst die inleiding. ´´Beroemd en bekend in heel Goiãnia, nee, in de hele staat Goiás, nee, in de hele wereld``, zegt hij steevast. ´´O mundo inteiro.`` Geweldig. Iedereen glimt. De dikbuikige en slecht bespraakte presentator begint vervolgens met stroop te smeren. De directeur moet zich daarna echt dringend wassen, de man zit helemaal onder.
José houdt van afwisseling in zijn programma. Minstens drie verschillende reportages per aflevering gaan over bijeenkomsten van belangrijke (zaken-)families in en rond Goiãnia. Prachtig zijn ze. Uh, een jubileum van de onderdirecteur van de grote koekjesfabriek Mabel of een gouden huwelijksfeest van de directeur van de grote rijstfabrikant Arroz Cristal. Geen interviews. Een aankondiging van José en dan gaat het los. Beelden van het feest, uiteraard in een peperduur hotel of conferentie-oord, waarvan uiteraard meerdere malen de naam en het logo in beeld komen. De camera zwenkt van tafel tot tafel. Genodigden in hun nette kloffie op de televisie. Gemaakt gelukkige glimlachjes.
Wat deze reportages zo helemaal af maken, zijn die achtergrondmuziekjes. Van die behangdeuntjes, jawel, u kent ze, toch ook te beluisteren in grote Nederlandse warenhuizen? Mijn verrukking stijgt tot kookpunt. Iedere keer weer wrijf ik mijn ogen. Die willen het maar niet geloven. Na afloop kwekt José: ´´En dat gebeurt nou allemaal in Goiãnia, ons geliefde Goiãnia.`` In het Braziliaans-Portugees: ´´Nossa querida Goiãnia.`` Zonder enige schaamte, integendeel, uit volle overtuiging. De man meent het. Ik klap hard in de handen. Als dat geen zeldzaam indrukwekkende Braziliaanse televisie is. Dat vind je mooi niet op een Nederlandse zender. Wedden?