Exit Ronaldo (90)

Hij heet voluit Ronaldo Luís Nazário de Lima. Maar bijna niemand in Brazilië en daarbuiten weet dat. De bekende voetballer heet gewoon Ronaldo, of beter, o fenômeno, het fenomeen. Op dinsdag 22 september 1976 ziet hij het levenslicht in Rio de Janeiro. Op maandag 14 februari 2011 hangt hij zijn voetbalschoenen aan de wilgen in São Paulo.
Ruim zestien jaar actief op voetbalvelden in de hele wereld. Faam en nog eens faam. Braziliaans recordhouder van het hoogste aantal doelpunten tijdens wereldkampioenschappen voetbal voor landenteams: vijftien. Drie keer geëerd als de beste voetballer van de wereld. De ster van het veld tijdens de finale van het wereldkampioenschap in Korea/Japan in 2002. Hij scoort twee doelpunten en Duitsland heeft geen enkel antwoord. Brazilië voor de vijfde keer wereldkampioen.
Op zijn zestiende professional, maakt furore bij Cruzeiro in Belo Horizonte, hoofdstad van de staat Minas Gerais. Daarna speelt hij bij de absolute top van Europa. Het volledige lijstje met het aantal wedstrijden, doelpunten en jaren/seizoenen ziet er als volgt uit: Cruzeiro, 14 wedstrijden, 12 goals, 1993/1994; PSV, 46 wedstrijden, 42 goals, 1994/1995 en 1995/1996; Barcelona, 37 wedstrijden, 34 goals, 1996/1997; Inter Milan, 68 wedstrijden, 49 goals, vijf seizoenen, 1997/1998 tot en met 2001/2002; Real Madrid, 127 wedstrijden, 83 goals, eveneens vijf seizoenen, 2002/2003 tot en met 2006/2007; AC Milan, 20 wedstrijden, 9 goals, 2006/2007 en 2007/2008; terug naar Brazilië, bij Corinthias in São Paulo, waar hij 31 wedstrijden zal spelen, 18 goals, in 2009, 2010 en 2011.
Inclusief officiële wedstrijden voor Braziliaanse nationale elftallen scoort Ronaldo in 614 wedstrijden 414 doelpunten. Zijn erelijst is enorm. Landskampioenschappen, twee keer wereldkampioen (ook in 1994), nationale bekers, meerdere keren uitgeroepen tot beste voetballer, van het district São Paulo tot de wereld. Kortom, een erelijst die er niet om liegt, daar kan geen voetballiefhebber om heen. Tot zover kale cijfers.
Ronaldo is een voetbalheilige in eigen land. Bekende Braziliaanse trainers noemen hem in één adem met Pelé. Het is dinsdag 15 februari 2011, het eerbetoon houdt niet op. Drie dagen al lovende woorden tijdens reportages over het fenomeen op televisie, de schrijvende pers. ´´Hij is een icoon en die verdient louter respect, louter eerbetoon``, zegt een presentratice van een prima bijna dagelijks voetbalprogramma op de nationale televisie in Brazilië. Trots toont ze een overzicht van artikelen in kwaliteitskranten in onder meer Amerika, Spanje en Italië, met aandacht voor het afscheid van Ronaldo. ´´CNN maakt zelfs een live reportage van zijn afscheidsspeech``, zegt de vrouw lyrisch. De boodschap is duidelijk, kom niet aan de 34-jarige Ronaldo Luís Nazário de Lima.
Tijdens zijn actieve loopbaan komt Ronaldo binnen en buiten het veld diverse keren in opspraak. Geen wissewasjes. Maar hij komt ermee weg, iedere keer weer. Voorstelbaar, een ster heeft een dito status. Twee gebeurtenissen verdienen ruime aandacht in een afscheidsverhaal over het fenomeen. Eentje buiten en eentje binnen het veld.
Het is eind april 2008. Een geblesseerde Ronaldo is in Rio de Janeiro. Het gaat niet zo goed met hem. Zegt hij zelf. Twee seizoenen AC Milan, slechts twintig wedstrijden op het veld. In zijn Rio gaat het fenomeen met enkele vrienden naar de wedstrijd Flamengo-Botafogo in het Maracanã. Een klassieker. Na de wedstrijd wil hij vertier, relaxen, zo zal hij later uitleggen aan een politiecommissaris, en zakt af naar het sjieke bordeel 021 in de eveneens sjieke wijk Barra da Tijuca. Daar lopen de voorgenomen geneugtes helemaal uit de hand. Ronaldo maakt kennis met Andrea, een hoer die werkt in club 021. De twee verlaten het bordeel en gaan naar een seksmotel in dezelfde wijk. Andrea belt naar twee vriendinnen van haar en laat ze overkomen naar het motel. Met instemming van Ronaldo. Dan gaat het verkeerd. Het fenomeen merkt dat de drie geen echte vrouwen zijn, maar travestieten. Hij stelt voor een ieder duizend reais te geven om het ´seksprogramma` in het motel af te gelasten. Maar Andrea, die Andrè Luis Ribeiro Albertino heet, gaat niet akkoord. Ze wil 50.000 reais van de sterspeler, anders zal zij, of hij zoals u wilt, de politie erbij halen.
Ronaldo weigert, Andrea stapt naar de politie. Zij wil geld zien. Ze ontkent het aanbod van 50.000 reais. Ze steekt een warrig verhaal af. Andrea beschuldigt Ronaldo van gebruik van drugs, zegt dat zijzelf en de andere twee travestieten ook drugs gebruikten in het motel. Gekocht in de favela Cidade de Deus. Midden in de politieverklaring stapt André ineens op en rent naar buiten. Commissaris Carlos Augusto Nogueira roept Ronaldo op. ´´Ik ben erin geluisd. Ik wist niet dat het travestieten zijn. Ik heb geen drugs gebruikt.`` Noqueira weet nog niet of hij zijn onderzoek zal doorzetten. In eerste instantie zegt hij: ´´Ik wil alle drie die travestieten horen, dan neem ik een beslissing.`` In tweede instantie hoort niemand meer wat. Het vuur dooft, Ronaldo staat weer op het veld. De ster pakt zijn status weer op. Naschrift: Andrea, of André, sterft donderdag 9 juli 2009 in Saõ Paulo een roemloze dood op 22-jarige leeftijd ten gevolge van een longaandoening. Ze kan eenvoudigweg niet meer ademen.
De WK-finale in 1998 in Parijs. Een markante. Frankrijk en Brazilië in de finale. Het is zondag 12 juli. Ronaldo is 21 jaar en de FIFA heeft hem al twee keer tot beste beste voetballer van de wereld benoemd. Ronaldo staat aanvankelijk niet in de basis. Brazilië reageert onthutst. Kort voor de wedstrijd opluchting. Ronaldo toch in de basis. Maar hij speelt zonder vuur, zonder vlam. Net als het hele elftal. Brazilië verliest met 3-0. Brazilianen kunnen het amper geloven.
Het grote nieuws komt snel, bij de nabeschouwing van de finale al. Enkele uren voor de finale zakt het fenomeen plots in elkaar. Een vorm van epilepsie. Hè? Ronaldo heeft nooit enige vorm van epilepsie tentoongespreid. De schuld van artsen van het nationale elftal? Verkeerde medicijnen? Opzet? Intriges? Maar het fenomeen komt snel tot zinnen en begint in de basis. Maar wat is er aan de hand?
De nederlaag van Brazilïe en het mysterieuze voorval van Ronaldo leiden tot vragen in het Nationale Congres, de Braziliaanse Tweede Kamer. Hoofdsponsor Nike in opspraak. ´Ronaldo niet fit om te spelen? Hij moet het veld op`, zou Nike gebieden. Nike zou te veel macht hebben binnen het Braziliaanse elftal. Het bedrijf pompt maar liefst voor tien jaar een som van 160 miljoen dollar in het team.
Het is dinsdag 21 november 2000 als een hoorzitting in het Nationale Congres eindelijk op de agenda staat. Trainer Zagallo van 1998 moet zich verantwoorden. Hij herinnert zich de perikelen in het spelershotel, even buiten Parijs, als volgt: ´´Na de gezamenlijke lunch, gaan de spelers terug naar hun kamers. Ik kijk naar een video van de halve finale tussen Kroatië en Frankrijk. Daarna ga ik slapen. Ongeveer vijf uur word ik wakker. Ik verlaat mijn kamer en hoor dat Ronaldo drie uur eerder onwel is geworden.``
Geen duidelijkheid. Of liegt hij? Opheldering blijft uit. Ronaldo komt zelf aan het woord. Hij wordt als een ster ontvangen. Het ontzag voor het fenomeen is zo groot dat diens ondervraging beperkt blijft tot prietpraat. Vragen over het dekken van Zidane. Antwoord van Ronaldo: ´´Had ik een rol in het dekken van Zidane tijdens die finale? Ik denk het niet, ik weet niet meer wie hem moest dekken.`` Aan het einde van Ronaldo´s hoorzitting, volop mededogen. Hij kampt bijna twee jaar met een knieblessure, die hem het spelen onmogelijk maakt. Een kamerlid: ´´Als u terugkomt naar Brazilië, wilt u dan bij het ons zo geliefde Flamengo gaan spelen?``
Een min of meer terzake doende vraag toch. Van afgevaardigde Ronaldo Vasconellos, na verontschuldigingen. ´´Waarom heeft Brazilië de wereldbeker in Frankrijk verloren?`` Irritaties bij Ronaldo. ´´We hebben verloren. Alleen omdat we verloren hebben, gaan we daarom een stel mysteries en een hoop onzin verzinnen?`` Einde hoorzitting. Geen duidelijkheid. Die komt nooit meer. Via Twitter zal Ronaldo niet zo gek lang geleden laten weten dat destijds verdenkingen waren gerezen tegen teamartsen van het Franse elftal. Over toedienen van doping. Een van de hoofdverdachtes? Natuurlijk, Zidane, die met zijn twee doelpunten het vonnis over het matte Brazilië velde.
Zomaar twee gebeurtenissen, ook een ster blijkt maar een mens. Daar willen ze in Brazilië deze dagen niet van weten. Het gedweep van verslaggevers met het fenomeen geeft een vieze smaak in de mond. Een kort en exclusief interview met Ronaldo op Rede Globo, twee dagen na bekendmaking van diens afscheid. ´´Je blijft bij Corinthias werkzaam. Achter de schermen? Goed. We willen je nog in de naam van het hele Braziliaanse volk bedanken voor wat je ons hebt gegeven en voor ons hebt gedaan.`` Ronaldo lacht. ´´Geen dank, ik ben het de mensen, die altijd achter me hebben gestaan, ook schuldig.`` Voorzitter Ricardo Teixeiro van de Braziliaanse voetbalbond nodigt Ronaldo uit en geeft hem een speciale trofee, een aandenken aan zijn kwaliteiten. Weer veel pers op de been.
Corinthias brengt een speciaal herdenkingsshirt op de markt, een platte manier om geld uit het vertek van het fenomeen te slaan.
Is de aandacht voor vertrek van Ronaldo overdreven? Nee en ja. Nee, want Brazilianen zijn een emotioneel volkje. Wie eert nou niet een voetballer die het volk een wereldtitel schenkt? Die de ´wereld` in vervoering brengt met zijn acties op velden in Nederland, Spanje en Italië. Niet de minste voetballanden.
Ja, want Ronaldo is ook een opportunist. Grijpt kansen. Geen voetballer in de wereld heeft én bij Barcelona én bij Real Madrid (Spanje) én bij Inter Milan én bij AC Milan (Italië) gespeeld. Barca en Real, twee aartsvijanden, Inter en AC, twee aartsvijanden. Eigenlijk is dat ondenkbaar.
Ja. Er is een ander verhaal. Een ernstig zielepijn van de Braziliaan voedt de niet te stoppen heiligverklaring van Ronaldo. De Braziliaan klaagt over het ontbreken van nieuwe cracks, nieuwe sterren aan het firmament. Geen Pelé meer, geen Carrincha meer, geen Rivalino meer, geen Tostão meer, geen Zico meer, geen Socrates meer, geen Bebeto meer, geen Romário meer, geen Ronaldo meer. Zielepijn en leegte. Ronaldo en travestieten? Ronaldo en doping? Ronaldo die zonder schaamte financieel profiteert in Brazilië van zijn beroemdheid? Geen kanttekeningen. Alsjeblieft.
Die kanttekeningen zullen er ongetwijfeld komen. Later, veel later. Als het heilig vuur een beetje dooft. Als Brazilië nieuwe sterren omhelst. Als een Braziliaanse kwaliteitsjournalist een onthullend boek gaat schrijven over het fenomeen. Zoals Ruy Castro dat deed in de jaren negentig over een ander Braziliaans voetbalfenomeen, Carrincha. Meer dan tien jaar nadat de relatief onbekende en wellicht beste voetballer aller tijden overleed. Castro bezocht 170 mensen, maakte 500 interviews.
Het is vrijdag 18 februari 2011. Een nieuw voetbalweekeinde in aantocht. Een voetbalweekeinde met tientallen wedstrijden om de diverse staatskampioenschappen in Brazilië. Spanning volop. Over tot de orde van de dag. Zonder Ronaldo. De rust lijkt terug te keren. Of toch niet? Nee. Rede Globo belooft een speciale televisie-uitzending met alle belangrijke goals van het fenomeen. En die wordt vast nog eens herhaald. Exit Ronaldo? Op het veld, jazeker. Maar in het hart, nog lang niet.