Moederdag (127)

Moederdag valt in 2011 op zondag 8 mei. Dat is morgen. Ook in Brazilië. Voor eens en altijd. Ik haat ´feestdagen` die de commercie in het leven roept. Moederdag, Vaderdag. Wat een absurde ellende. Het is niet één dag Moederdag. Het is niet één dag Vaderdag. Het is nooit Moederdag en Vaderdag of iedere dag Moederdag en Vaderdag. Basta! Geen discussie mogelijk. Natuurlijk, als klein kind gedichtjes geschreven voor mams. Ontbijt op bed, cadeautjes. Netjes meedoen aan het circus. Nu ben ik 53 jaar en woon in Brazilië. Het land dat Moeder op een voetstuk plaatst. Een beetje als de heilige maagd Maria. Terecht, daar niet van. Maar Moederdag...
De eerste schok is een grote. Onderzoek wijst uit dat Moederdag helemaal niets te maken met welke commercie dan ook. De ´dag` is ontstaan in Amerika, einde negentiende eeuw, in Grafton, West Virginia. Ene Anna Jarvis woonde in dat stadje. Haar moeder kreeg elf kinderen, van wie er zeven erg jong stierven. Om haar verdriet te vergeten wijdde deze vrouw haar leven aan het helpen van andere mensen. Moeder Jarvis stierf op de tweede zondag in mei 1906. Dochter Anna besloot op de tweede sterfdag van haar moeder om anjers uit te delen aan alle moeders in haar woonplaats. Zij kreeg steun van de plaatselijke katholieke kerk en zo is de eerste Moederdag ontstaan. Vanaf 1914 werd het een officiële feestdag in Amerika. Voor de volledigheid: de Braziliaanse president Getúlio Vargas riep in 1932 de tweede zondag van mei uit tot Moederdag in zijn land.
Moederdag in Brazilië.
Tweede schok. Toch weer die commercie. Op Kerstmis na is Moederdag voor alle winkels het meest lucratief. De afgelopen dagen uitgebreide aandacht voor Moederdag op de Braziliaanse televisie. Hoeveel gaan de mensen uitgeven, welke cadeaus zijn populair. Tot aan complete keukens worden weggegeven. Hoezo stereotiep? Daarbij wel aangemerkt dat slechts een klein percentage van de Brazilianen in staat is om een cadeau in de vorm van een nieuw fornuis of wasmachine te kopen. Het gaat de moeders in dit Latijns-Amerikaanse continent niet om de presentjes. Ze willen de kinderen om zich heen. Het liefste allemaal. Zonder ruzie. In harmonie.
Veel Braziliaanse vrouwen stappen meer dan éénmaal in het huwelijksbootje. Vaak blijkt het een gammel bootje dat op de klippen loopt. Vaak ligt de schuld bij pa die er tussenuit knijpt en het gezin aan haar lot overlaat. Moeder moet maar zien hoe ze de eindjes aan elkaar knoopt. Hertrouwt ze en krijgt ze ook van haar tweede man een stel kinderen, dan kan het lastig worden. Halfzusters, halfbroers. Halfzuster A. kan niet met halfbroer B. opschieten, halfzuster C. niet met halfbroer D. In Brazilië leven derhalve veel gebroken gezinnen die nooit meer te lijmen zijn. Onderlinge ruzies, kinderen van de eerste man van moeder erkennen de tweede man van haar niet. Brazilianen zijn vergeleken met Nederlanders erg gevoelig, zeker als om familie-aangelegenheden gaat. Tel uit je verlies. En moeder zit als een spin in het web, ze krijgt alle narigheid op haar bordje en moet het zien op te lossen. Vrede stichten met veel liefde, geduld en begrip. En geloof, niet te vergeten.
Braziliaanse moeders met grote gezinnen zijn zeer sterke vrouwen. Prachtvrouwen ook. Ze zijn gelouterd door het leven. Ze weten waar Abraham de mosterd vandaan haalt, ze nemen geen blad voor de mond en regelen zaken zoals zaken geregeld dienen te worden. Zonder rompslomp, recht op ´de man` af. Het is niet zo gek dat moeder op een voetstuk wordt geplaatst. Dat gebeurt zeker door zoonlief. Door een man, die o zo macho is in dit land. Het is meer dan één studie waard: minderwaardig gedrag ten opzichte van de vrouw, maar kom niet aan moeder. Het zijn allemaal conclusies met een grove kam, daarentegen, het is de realiteit in Brazilië.
Het is vrijdag, twee dagen voor Moederdag. Hetzelfde ´plaatje` in mijn woonplaats Goiãnia. Heet, felle zon, geen wolkje aan de lucht. Met de fiets op weg naar de supermarkt om knoflook te kopen. Brazilianen eten veel knoflook, het gaat bijna overal in en de kwaliteit is super. Gezond en lekker. Ik moet voorbij een van mijn stamkroegen. Dan moet een mens zich sterk tonen en niet stoppen. Het zal ditmaal geen probleem geven, het is bijna half twaalf in de ochtend, bijna tijd voor de warme lunch. Het is ook vrijdag, een normale werkdag, het zal niet druk zijn op het terrasje bij Zé.
´´Hé gringo! Kom hier! Een minuutje!`` Ah nee. Wellington schreeuwt vanaf het terrasje. Hij zit met Zoy aan een tafel op het terrasje. Wellington is groot en gezet, in de dertig. Zoy is kleiner van stuk en ouder. Beiden zijn maatjes. Het geeft geen pas zonder woord of gebaar door te fietsen. Zucht. Even dan. Een pot bier komt op tafel, een borrel, vriendin zal moeten wachten op die heerlijke knoflook. Nu ik er toch ben, maak ik van de nood een deugd. Het is zondag Moederdag, hoe is het met moeder en wat gaan de heren doen?
Wellington steekt van wal. ´´Mijn vader stierf op 33-jarige leeftijd. Ten gevolge van een ongeluk. Ja, de leeftijd van Jezus. Moeder heeft slechts één vriend gehad na de dood van pa. Een klein jaartje, het hield geen stand. Daarna niks meer. Ze heeft er geen behoefte aan, zegt ze. Mijn moeder is een mooie vrouw, in de vijftig. Volop in het leven. Ik heb slechts één broer. Natuurlijk gaan we zondag samen naar ma en nemen we cadeaus mee.`` Wellington kijkt naar de lucht, neemt een grote slok bier. ´´Weet je. Het is een beetje ingewikkeld. Moeilijk uit te leggen. Ik zag je verbaasd kijken toen ik zei dat mijn moeder geen vriend heeft. Al die jaren alleen. Aan het aantal mannen ligt het inderdaad niet. Die zijn er maar zat. Het is de familie. Die tolereert geen ander meer naast moeder. Die laat dat op subtiele wijze in gesprekken doorschemeren. Moeder schikt zich ernaar. Ze dreigt haar eigen bloed te verliezen. Een hoge prijs voor een nieuwe liefde, vindt ze. Dan maar geen nieuwe man. Waarmee ik niet zeg dat het bij ons het geval is, begrijp je?``
Zoy laat Wellington netjes uitspreken. Hij knikt af en toe om woorden van zijn vriend te bevestigen. En jij Zoy? ´´Mijn familie is groter. Moeder baarde acht kinderen, vier jongens, vier meisjes. De een na de ander. Ruim acht jaar zwanger, zonder verlof. Gebruikelijk in ons land. Moeder en vader zijn jaren geleden gescheiden. Papa leeft met een andere vrouw.`` Alle acht kinderen zijn zondag van de partij in het huisje van moeder. ´´We maken er ieder jaar op Moederdag een groot feest van. Barbecue en bier. Dolle pret. We nemen cadeautjes mee, maar het belangrijkste voor mams is onze aanwezigheid. Ze gaat echt in het midden zitten en kijkt trots om zich heen. Dat is háár Moederdag.``
Hoge woorden moeten er uit. Heeft moeder van Zoy dezelfde instelling als moeder van Wellington? Hoe zit het met mannelijke liefde in haar leven? Zoy lacht zijn bruin gerookte tanden bloot. ´´Nee, geen familieproblemen. Ik zeg vaak tegen haar: mams, neem toch een vriend. Niks hoor. Als ik weer eens een keertje aandring, kijkt ze me vermanend aan en schudt haar hoofd. ´´Zoy, ik heb vier mannen gebaard. Vier mannen, die ik nog steeds om me heen heb. Het is genoeg zo, ik hoef geen vijfde meer.``