Prettige carnaval! (98)

De weergoden zijn het carnavalsfeest in bijna geheel Brazilië ongunstig gestemd. Regen en nog eens regen. Natuurlijk, het verschilt per staat. Overbodige mededeling voor een land met een oppervlakte van zo´n 8,5 miljoen vierkante kilometer. Maar toch, het is belangrijk. Regen is niet goed voor het carnaval, dat voor 99 procent een buitenfeest is. Het zal de Braziliaan er niet van weerhouden deel te nemen, daar niet van. Maar zon is beter. Hitte maakt de mens dorstig, zon maakt de mens nog vrolijker. Voor zover de (weers-)vooruitzichten op deze vrijdag 4 maart 2011. Regen of zon, Brazilië stort zich de komende vijf dagen massaal in het carnaval.
Rei Momo, oftewel Koning Momo, kondigt in Rio de Janeiro officieel het begin van het carnaval aan. Dat doet hij deze vrijdag. Het hoogtepunt van het feest is en blijft de presentatie van de sambascholen op zondag en maandag. Ongetwijfeld opnieuw een afgeladen Sambódromo. Prijzen voor een zitplaats zijn gepeperd, de goedkoopsten gaan weg voor 130 reais, maar er zijn duurderen plekken, met beter uitzicht, die over de duizend reais kosten. Carnaval voor ´de gewone man`? Nou, niet in het Sambódromo. Aan de andere kant, de gerenomeerde carnavalclubs, sambascholen geheten, hebben te zamen duizenden medewerkers, danseressen, dansers, die allemaal meedoen aan het zo beroemde defilé. Niet meegeteld de mensen achter de schermen. Onder hen ´gewone vrouwen en mannen`, die ziel en zaligheid verkopen aan hún carnavalsoptocht. Twaalf sambascholen doen mee de Speciale Groep, zoals die heet. Buitensporig grote wagens, veel bewegingen, veel kleur en een thema. De sambascholen Grande Rio, Portela e União da Ilha, die in februari de dupe zijn geworden van een brand in het bouwcomplex Cidade do Samba, zullen niet ontbreken op het defilé. Mijn favoriet voor de eerste prijs is Beija-Flor, dat kolibri betekent. Beija-Flor heeft een kien gezelschap ontwerpers, dat altijd voor verrassingen zorgt en imponerende wagens (foto links) in elkaar laat zetten. Deze sambaschool zal het defilé op de komende maandagnacht in de late uurtjes besluiten met een eerbetoon aan de romantische liedjes van de Braziliaanse zanger Roberto Carlos, die in april zeventig jaar wordt. Dat wordt smullen. Opgelet. Carnaval in Rio de Janeiro is niet alleen het sambódromo. Het kent ook een levendig straatcarnaval, waar iedereen aan mee kan doen. Gekke creaties, theater, alles kan, alles gebeurt. Met blocos, carnavalsgroepen, die muziek maken, dansen en de menigte opzwepen. En dicht bij de stranden. De verwachting is dat 760.000 toeristen deze dagen neerstrijken in Rio de Janeiro om het feest der feesten mee te vieren. Een inkomstenbron van 560 miljoen reais. Waar carnaval niet goed voor is.
Natuurlijk doet São Paulo niet voor Rio de Janeiro onder. Ook daar is een sambódromo, ook daar is een defilé van twee dagen. Om het spektakel in Rio de Janeiro niet dwars te zitten, hebben de twee steden al jaren het volgende afgesproken: São Paulo houdt het defilé op vrijdag en zaterdag, Rio de Janeiro op zondag en maandag. Belangrijk ook voor de live-uitzendingen op de nationale televisiezenders. Wat voor buitenstaanders het carnaval van São Paulo zo bijzonder maakt, is de deelname van de Gaviões da Fiel. Het is de fanatieke kern van supporters van de landelijk befaamde voetbalclub Corinthias uit São Paulo. Haviken van trouw betekent het. Bijna iedere voetbalclub in Brazilië heeft een dier als bijnaam, die van Corinthias is de havik. Vandaar.
Deze supporters staan bekend als de ´geksten van het land`. Daar zijn dan ook heel gekke anecdotes over. Maar dat is een ander verhaal. Uniek is evenwel dat deze supportersgroep ook een sambaschool bezit, al vanaf 1969. Wie op de sambaschool zit, is fan van Corinthias. Wie fan is van Corinthias steunt de sambaschool. Daar is geen speld tussen te krijgen. De haviken doen mee aan de Speciale Groepen tijens het defilé, immer in de clubkleuren, zwart en wit. En pakken prijzen, in 2007 nog een eerste.
Braziliaanse beroemdheden doen volop mee met de leut. Ze zijn op een prominente plek aanwezig, of zitten vooraan bij defilés. Model, atrice en zangeres Lívia Sorgia de Andrade, beter bekend als Lívia Andrade, is een voorbeeld (foto rechts). Zij is een koningin, een eretitel, en doet mee voor de Haviken aan het defilé.
Genoeg over carnaval in de megasteden Rio de Janeiro en São Paulo. Hoofdstad Salvador van de zwarte staat Bahia weet ook wat leut is. Geen defilés, maar trio eléctricos, de grote en hoge wagens en vele blocos. Bekende artiesten uit Bahia doen bijna altijd mee aan het carnaval. Zoals Yvete Sangalo, Olodum (foto onder) en Chiclete Com Banana, live op zo´n grote wagen in Salvador. In het noordoosten kan het bloedje heet zijn, daar valt tijdens carnaval normaliter veel minder regen dan in het zuiden. Het is er onophoudelijk dansen op axé, samba-reggae en samba, de drie dominante muzieksoorten in deze regio.
Attentie weer. Natuurlijk is het Braziliaanse carnaval een sensueel feest. Schaars geklede dames, schaars geklede heren. Een kusje hier en daar, de liefde bedrijven, het hoort erbij. Tienduizenden mensen op de been, opeengepakt, continu mondeling en lijflijk contact, het kan onmogelijk uitblijven. Vandaar dat gemeentelijke gezondheidsorganisaties voornamelijk in Bahia ieder jaar weer wijzen op het gebruik van voorbehoedsmiddelen, voorts tongzoenen aanprijzen, want daar krijgt geen mens een geslachtsziekte van. Geenzins overbodig. Aids is immers een groot probleem in Brazilië.
Ooit van de Braziliaanse staat Rôndonia gehoord? Die ligt in het westen van het land. Slechts anderhalf miljoen inwoners. Bolivia grenst aan deze staat, in het zuiden en westen. In het noorden de Amazone. De grootte van de staat is te vergelijken met Roemenië. Porto Velho is de hoofdstad, daar woont bijna de helft van alle inwoners van Rôndonia, 426.000. Het is er altijd heet en vochtig, het klimaat van de Amazone. Rôndonia komt niet vaak in het Braziliaanse nieuws. Gebeurt het wel, dan is het vaak of vanwege de hoeveelheid drugs die de Boliviaanse grens overschrijdt, of vanwege illegale houtkap. Arme staat. Maar het gaat over carnaval vieren, niet over drugs. En carnaval vieren, dat kunnen ze in Rôndonia. Ver weg van Rio, ver weg van São Paulo, ver weg van strand en zee, Porto Velho viert haar eigen feest. Praça São José do Mocambo, een bekend plein in de stad, is ´s avonds en ´s nachts afgeladen tijdens carnaval. Daar is muziek, veel live. Veel forro ook, een Braziliaanse muzieksoort waar de mensen heel mooi op kunnen dansen. Ook een Koning en Koningin Carnaval, te vergelijken met de Nederlandse prins en prinses. Het laatste nieuws: gemeentebestuur van Porto Velho grijpt het carnavalsfeest in de stad aan om te wijzen op seksuele uitbuiting van kinderen en pubers. Een gemeentelijke campagne moet die uitbuiting indammen. Compliment gemeentebestuur, een beter moment voor een dergelijke campagne bestaat niet.
Weer een ander soort carnaval is te vinden in het uiterste noorden. De staat Pernambuco, met de hoofdstad Recife en Olinda. De staat ook, waar de Hollanders tussen 1637 en 1644 de baas waren, voordat de Portugezen hen verdreven. Een carnavalsoptocht met veel koppen in Olinda, met de verbeelding van onder meer belangrijke plaatselijke en regionale figuren. In datzelfde noorden, in de staat Maranhão bijvoorbeeld, is zelfs ´hoempa-pa-muziek` te horen. Dat een beetje lijkt op Nederlandse carnavalsmuziek. De hoofdstad São Luis. Op straat komen bands voorbij, die een mix van samba en harmoniemuziek spelen. Natuurlijk swingt het, dat moet. Het is zaterdagochtend vijf uur als ik deze woorden type. Carnavalszaterdag.
Swingen gaat het zometeen ook in de wijk St. Pedro Ludovico in mijn woonplaats Goiãnia. Dat kan niet missen. Op het programma een grote ´zwarte` band, met verschillende inheemse Afrikaanse slaginstrumenten. Met danseressen, dansers. De band heeft een achtergrond van Candomblé, de vanouds Afrikaanse godsdienst die de slaven destijds hebben meegenomen naar Brazilië.



Mijn woonplaats staat niet bekend als een pure carnavalsstad. Maar geen treurzang, altijd genoeg te beleven. En een Hollander, die twintig jaar in Brabant heeft gewoond, daar een trouw carnavalsvierder was, moet deze dagen wel naar buiten natuurlijk. En een straatfeest in een oude wijk van een stad in Brazilië, met veel zwarte mensen, met veel ritmes, dat kan niet beter. Het is dus genoeg zo, ik ga ervandoor. Een goed ontbijt regelen, omkleden, de straat op. Geen tijd meer te verliezen. Het gaat jullie allen goed deze dagen. Voor wie het viert, een prettige carnaval!