vrijdag 23 juli 2010

De grote vakantie (42)

Voor Nederlandse begrippen is het ´zomervakantie` in Brazilië. Zij het dat het volop winter is. Droog, heet, geen druppie regen in het overgrote deel van het grote continent. Wel zijn alle scholen gesloten. De kinderen zijn vrij. Mama en papa soms ook. Families met geld voor een korte vakantie, een minderheid, trekken er op uit. Naar de kust of kamperen bij een van de vele grote rivieren zijn favoriet. Het laatste is een stuk goedkoper.
De reis naar de vakantiebestemming wordt afgelegd in de auto of veelal in de bus. Wordt het bussen, dan is reserveren vooraf bittere noodzaak. Het is spitsuur de hele dag, een dikke maand lang. Want de hele familie gaat mee. Familie in de breedste zin van het woord. Aangetrouwd, inwonend, burend, iedereen is familie in Brazilië, iedereen stapt die bus in. Dat betekent zo wat ongemakjes. Penantrante geurtjes van overvolle poepluiers tijdens lange busreizen of wat oudere kinderen die aandacht opeisen van iedereen buiten de eigen familie. En daarmee niet ophouden. Ouders vinden het prachtig, hebben eindelijk zelf even rust en roepen daarom niemand tot de orde. Aan te raden is toch maar die gevraagde aandacht geven.
Velen blijven echter thuis, noodgedwongen. Of soms ook niet noodgedwongen. Want dan kan familie overkomen die het ook niet breed heeft en die ver weg woont. Die blijft dan een paar dagen. Of één week, of twee, of drie, de duur van een verblijf wordt niet aangekondigd en met hoevelen ze komen ook niet.
Brazilianen zetten geen mens het huis uit, of er moet sprake zijn van een criminele actie. Eenmaal binnen, is binnen. Ze verkopen ook geen nee aan familie. Wat voor gevolgen heeft dat in de praktijk? Simpel: mijn vriendin vraagt me of ik geen zin heb om haar zus te bezoeken in een dorpje vlakbij. Dat wil ik wel. Eenmaal daar, tref ik nog een zus van haar aan, met drie kinderen. Wij zullen slechts een dagje blijven, kondigt vriendin aan. Dat worden er drie. Ook goed.
Op de vierde ochtend krijg ik vroeg de volgende mededeling: we gaan naar huis. Heel goed. Maar zus twee gaat mee en de drie kinderen ook. Voor een paar daagjes maar. Minder goed. Er gaat een rood lampje branden en niet voor niks. Die paar daagjes worden bijna twee volle weken. Want zus heeft geen centjes voor de bus terug. Het gaat niet zo goed met haar man, die haar én geen liefde én geen centjes geeft. Ze is afhankelijk van een lift van vrienden of een familielid. Voor die lift komt ´opdagen`, tja, dat kan wel even duren.
Ons huis is klein, maar aanwonende tante van mijn vriendin is weg, dus daar kunnen die vier mooi slapen. Tot ´s ochtends heel vroeg dan, want jonge kinderen zijn vroeg wakker en willen vroeg spelen. Het moet gezegd worden, de moeder beseft de lasten die ze op onze schouders legt en is heel lief. Ze kookt en dat doet ze heerlijk, ruimt op en wast af. Ik sjouw me twee keer per dag een breuk aan verse broodjes, verse melk en andere etenswaren. Ruilhandel, zogezegd.
Het is een drukte van belang de hele dag. Het voelt aan als kamperen in eigen huis. Dat komt ook omdat enige privacy niet meer bestaat. De wet in Brazilië is als volgt: staat een deur open, dan mag je binnenkomen zonder kloppen. Wil je je terugtrekken in de slaapkamer, zorg dan dat de deur dicht is, het liefste ook nog op slot. Een goede Nederlandse vriendin van me heeft jaren in Brazilië gewoond en was getrouwd met een Braziliaan. Het huwelijk hield geen stand. Op het einde was het een grote klaagzang. Haar man zei destijds tegen mij: ´Ze klaagt dat ze nooit eens alleen kan zijn. Als ze alleen wil zijn, moet ze maar naar de badkamer toe. Die deur kan op slot, heb ik tegen haar gezegd.` Ik vond het een rare en nare redenering. Maar toen woonde ik nog niet in Brazilië.
Met het gebrek aan privacy valt te leven. Maar daar houdt het niet mee op. Alles in huis is gemeengoed. Computer, televisie, dvd-speler, tot aan het echtelijk bed toe. Volle ijskast, hé, dat is lekker. Even die pure chocolade proberen, die krijgen we thuis nooit, daar heeft papa geen geld voor. Nestlé, goed merk. Grote stukken afbreken, we moeten profiteren. Alles tegelijk in het mondje. Gadver! Uitspugen! Oeps, op de net gerenoveerde sofa. Ach, die maakt tante wel weer schoon. Wat is die pure chocola toch puur zeg!
Ik ben niet gek. Die chocolade, vooruit, jammer. Maar de dure Remy Martin gaat bovenin een keukenkastje. Netjes achter een hoge stapel grote borden. Die gebruiken we toch nooit. Jawel, wij niet, maar de familie wel. Want grote borden, daar kan veel op. Wat staat daar achterin? Een rare fles. Kurk eraf, ruiken. Dat is lekker, sterke drank. Glaasje maar. Gatver! Uitspugen! Wat is die sterke drank toch sterk zeg.
Iedereen in een deuk. Ik lach mee, als die boer met die kiespijn. Mijn heerlijke fles cognac mag zo goed als leeg zijn, de maat daarentegen is zo goed als vol. Ik spring zonder aankondiging op de fiets. Vriendin verbaasd. ´´Waar ga je heen?`` Het antwoord luidt: ´´Ben zo terug, niks bijzonders. Zoen.`` Ik moet snel zijn. Het is bijna sluitingstijd. Ik heb geluk, de winkel is nog open. Hijgend zet ik me op een krukje achter de toonbank. Daarachter lieve mevrouwen in nette pakjes. ´´Zegt u het maar meneer.`` Het komt er een beetje hakkelend uit. ´´Eh, het is misschien erg gek, maarre, zou ik nu al een vakantie voor volgend jaar kunnen vastleggen? Voor twee personen. Ik betaal vooruit, contant, ja. Uh, laat me eens zien, heeft u iets goedkoops voor twee weken in het binnenland? Ja, dat lijkt me uitstekend zeg. Wel ver weg van de bewoonde wereld? Komt dat mooi uit, mijn vriendin en ik zijn verzot op ongerepte natuur en weinig luxe. Moeilijk te bereiken? Mevrouw toch, serieus? Wilt u onmiddellijk boeken!``

zondag 11 juli 2010

Bruno in opspraak 3 (41)

De ex-Flamengokeeper Bruno Fernandes is van zijn voetstuk gevallen. Het idool is geen idool meer, verblijft in een doodgewone gevangenis en draagt doodgewone gevangeniskleren. Rode blouse, rode broek. Gek. Rood is dé kleur van Flamengo. Bezoek van familie mag hij nog niet ontvangen. Geen radio luisteren, geen televisie kijken. Alleen zijn advocaat mag nu en dan naar zijn cel. Het meesterbrein achter een gruwelijke moord op zijn ex-minnares Eliza Samudio (zie Bruno in opspraak 1 en 2) heeft het moeilijk. Hij voelt zich niet goed, heeft last van hoge bloeddruk. Een dokter moet er aan te pas komen om hem te behandelen.
Het bekende televisieprogramma Fantástico op de zondagavond toont een adembenemende reportage over het leven van Bruno, die zo´n 100.000 euro per maand verdiende, een getalenteerde keeper was met een reëel vooruitzicht op een transfer naar een Europese topclub. Hoe kan een 25-jarige professionele sportman zo diep vallen?
Bruno groeit op in de gewelddadige en arme wijk Santa Matilde van de stad Ribeirão das Neves in de staat Minas Gerais. Oma Estela, moeder van zijn vader, ontfermt zich al vroeg over de kleine jongen. Oorzaak? De ouders van Bruno trouwen erg jong en scheiden ook erg jong. Zoontje Bruno wordt aan zijn lot overgelaten. Het gebeurt maar al te vaak in Brazilië en zeker in de sociale onderklasse.
Bij oma heeft Bruno het goed, ondanks de armoede. Hij wordt populair in de buurt, waar geweld, handel in en gebruik van drugs meer regel dan uitzondering zijn. Bruno ontpopt zich als een leider en beschermheer, iedereen toont respect voor hem. Hij is de jongeman die de lijnen uitzet. Toen al.
Bruno zal de vrienden van het eerste uur nooit meer de rug toekeren. Bewijs? Een helikopter landt op de middenstip van het gemeentelijke stadion in Ribeirão das Neves, waar Bruno zijn eerste stappen op een groen voetbalveld zette. Het is vrijdag 11 december 2009. In de helikopter de Flamengokeeper, die de zondag ervoor met zijn team na zeventien jaar weer eens landskampioen van Brazilië werd. De stunt betaalt hij zelf en is een eerbetoon aan zijn maatjes van weleer.
Het zal niet de eerste of de laatste keer zijn dat Bruno terugkeert naar de plek waar hij opgroeide. Altijd is hij er te vinden, altijd zal hij er dure cadeaus weggeven en mensen in nood helpen. Ook dat is Bruno. ´´Hij heeft me eens een ring en horloge gegeven``, zegt een oude vriend in de televisiereportage. Oma Estela wordt ook niet vergeten. Bruno koopt voor haar een huis in een goede wijk in de hoofdstad Belo Horizonte van Minas Gerais. Fantástico wil haar interviewen, maar oma houdt de deur dicht. Ze is niet meer in staat om iets te zeggen voor de camera over haar ´zoon`, ze voelt zich erg beroerd, zo laat ze via een kennis weten.
Bruno begint op 12-jarige leeftijd zijn carrière bij Venda Nova Futebol Clube, een clubje in de periferie van Belo Horizonte. Zijn eerste trainer José Valmir de Menezes van die club herinnert zich het talent nog goed: ´´Hij was altijd het arme jongetje. We gaven hem rijst en bonen, hij had honger en er was geen geld om eten te kopen. Hij maakte nooit problemen, hij was altijd erg rustig.``
Amper zes jaar later is hij het idool bij het professionele Atlético Mineiro in Belo Horizonte, waar hij met succes de goal schoonhoudt. Bruno begint goed geld te verdienen, roem te vergaren en vrouwen te versieren. De problemen beginnen. September 2005: Bruno raakt gewikkeld in een vechtpartij met supporters van Atlético Mineiro. De politie pakt hem op. Een jaar later: Bruno beledigt een grensrechter, verliest een rechtszaak daarover en moet duizenden euro´s boete betalen.
Atlético is niet gecharmeerd van Bruno. Die verkast naar Corinthias in São Paulo, na Flamengo de populairste club van Brazilië. Hij blijft niet eens een week bij Corinthias. Bruno zegt tijdens een obscuur feestje in een nachtclub iets verkeerds tegen de zoon van de directeur van Corinthias. Die komt dat op zijn beurt te weten en het is over en uit met een loopbaan in São Paulo.
Flamengo ziet zijn kans schoon en contracteert de getalenteerde keeper. Hij doet het steeds beter in Rio de Janeiro. Op het veld dan. Daarbuiten hetzelfde liedje: in 2008 een veroordeling tot het kopen van voedselpakketten voor een organisatie die zich inzet voor armen. Reden? Hij mept een supporter in elkaar. En goed. Het gaat door. Bruno komt in onfrisse aanraking met mooie vrouwen, die altijd rond het professionele voetbal in Brazilië hangen en proberen een knappe en vooral rijke speler aan de haak te slaan. In een buitenhuis van Bruno mishandelt een medespeler tijdens weer eens een feestje een van de acht aanwezige vrouwen. Bruno is erbij, doet niets en biedt de vrouw geen bescherming. Dat komt hem duur te staan. Zij stapt naar de rechter. Uitspraak: Bruno moet een maandsalaris boete betalen.
Bruno doet ook domme uitlatingen in de pers. Over vechtpartijen met supporters: ´´Ze zijn van elementair belang, onze supporters, maar ze zijn vaak erg hinderlijk.`` Over geweld tegen vrouwen: ´´Welke getrouwde man heeft nooit eens ruzie, nooit eens een discussie en heft nooit eens een vuist op tegen zijn vrouw?``
Bruno trouwt Dayanna. Ze zijn jeugdvrienden in Ribeirão das Neves. Hij twaalf, zij tien jaar. Het gaat snel. Beminnen, trouwen en samenwonen. Dayanna weet van de escapades van haar man. Maar ze blijft hem trouw. Ze is ook van doodsarme komaf, het is beter zo, dan weer terug te keren naar haar vroegere leventje zonder uitzicht.
Tijdens een televisie-uitzending enkele dagen geleden, toen de oma van Bruno nog wél interviews gaf, zegt ze met tranen in de ogen: ´´Die vrouwen, die zogeheten liefdes van hem, ze klitten aan hem voor zijn geld en vanwege zijn roem. Ik heb het tegen hem gezegd, zij zijn vals. Ook die vrienden deugen niet. Hij wilde maar niet luisteren.``
Het politie-onderzoek naar de zaak Bruno is nog in volle gang. Het lichaam van de vermoorde ex-minnares, of beter gezegd, de resten ervan die als vers maal aan Rottweilers zijn gevoerd, worden naar alle waarschijnlijkheid nooit meer gevonden. Een juryrechtspraak wacht Bruno, het definitieve einde van een groot sportman.
Vragen blijven onbeantwoord. Waarom hebben de professionele voetbalclubs nooit voor een adequate begeleiding gezorgd, terwijl daar aanleiding genoeg voor was? Waarom heeft niemand voortijdig ingegrepen?
Het befaamde bolwerk Flamengo geeft niet thuis. Het heeft de handen van de voetballer afgetrokken en hem zonder pardon uit de club gestoten. Van een hoge top naar een diep dal. Het is zomaar gebeurd. Bruno is zijn eigen milieu nooit ontgroeid. Het is hem niet eens kwalijk te nemen. De uitkomst is wel een erg trieste. En meer, hij zal de laatste niet zijn.

zaterdag 10 juli 2010

Bruno in opspraak 2 (40)

De zaak Bruno raakt in een stroomversnelling. De keeper van de populaire Braziliaanse voetbalclub Flamengo is bijna zeker het meesterbrein achter een bizarre ontvoering en moord op zijn ex-minnares Eliza Samudio begin juni. Het ex-model is onder valse voorwendels naar een buitenhuis van de keeper gelokt. Een goede vriend en manusje van alles van Bruno droeg daar zorg voor. Hij reed Eliza en haar vier maanden oude zoontje, van wie Bruno de vader is, naar het buitenhuis. Ze verblijft er drie dagen en wordt mishandeld. In het huis nauwelijks meubels, Eliza en de baby moeten het doen met één matrasje. Daarna gaat het naar een andere woning, even verderop. Die woning is van de ex-politieman Marcos Aperecido dos Santos. Hij brengt Eliza daar op wrede wijze om het leven. Hij wurgt haar, hakt het lichaam in stukken en voert die stukken aan vier volwassenen Rottweilers. Die doen zich onmiddellijk tegoed aan het dode vlees, maar eten niet alles op. Resten van het lijk worden in de landelijke omgeving van de betreffende woning begraven. Politie en brandweer zoeken en graven zich nu al twee dagen een ongeluk, maar vinden vooralsnog niets.
De ex-politieman is gevonden en zit in de cel. Bruno houdt zijn mond tijdens verhoren. De enige die spreekt, is de zeventienjarige neef van de keeper, die zich tijdens de ontvoering van Eliza had verborgen in de kofferruimte van de auto. De neef zit in een jeugdgevangenis.
Flamengo verstoot de doelman, die een gouden toekomst had. Een transfer naar Europa was niet ondenkbaar. Geen loon meer en de advocaat van de voetbalclub gaat hem niet verdedigen. Medespelers zijn aangeslagen, zeggen ze na een training. ´´We hebben altijd perfect met Bruno gewerkt, hij lag goed in de groep.``
De verschillende landelijke televisie-omroepen beconcurreren elkaar en laten om de haverklap weten dat zij weer een uniek nieuwtje hebben. Waar gaat het dan om? Dat de ex-politieman destijds deel uitmaakte van een moord-eskader: politiemensen die criminelen ombrengen. ´´Hij is een koel en berekend mens.``
De rechter beslist dat de baby van de vader naar de moeder van Eliza moet. Het echtpaar is gescheiden. Vader moet in hoger beroep weer voor de rechter verschijnen wegens seksueel misbruik van een ex-schoonzusje, acht jaar geleden. De moeder is blij met het zoontje van haar vermoorde dochter. Zij wel. Een televisiezender brengt echter een andere vrouw in beeld. Zij ving Eliza op en bracht haar groot. Want de moeder van Eliza deed afstand van haar dochter na een maand of zes. ´´Hoe is het in godsnaam mogelijk dat een rechter een babytje toewijst aan een vrouw, die niet eens haar eigen kind wilde opvoeden! Schande. Eliza zei altijd tegen iedereen die het wilde horen: Ik heb geen moeder.``
In een ander televisieprogramma verschijnt een dierenarts. Hij vertelt: ´´Ja, het is mogelijk om bewijzen te vinden dat die Rottweilers stukken van Eliza´s lichaam hebben opgegeten. Maar dat vergt wel nauwkeurig onderzoek. Stukken van bijvoorbeeld nagels en haar van Eliza kunnen achtergebleven zijn op de honden. Die moeten verschrikkelijk goed worden bekeken.``
Eet smakelijk. Het is tijd om de knop om te draaien. Een laatste opmerking nog. Die is op Twitter te lezen, waar ´Bruno in de cel` ook al groot nieuws is. Ter verluchtiging: ´´Bruno is nu wel erg dichtbij zijn eigen fans.``

donderdag 8 juli 2010

Bruno in opspraak 1 (39)

Een nieuw schandaal in Brazilië. De 25-jarige keeper Bruno Fernandes van de populairste voetbalclub van het land, Flamengo uit Rio de Janeiro, zit in de cel. Hij wordt verdacht mede schuldig te zijn aan verdwijning van en een mogelijk brute moord op zijn ex-minnares, het knappe ex-model Eliza Samudio, eveneens 25 jaar. Sinds woensdag 9 juni is ze spoorloos verdwenen.
Een WK zonder Brazilië, nog niet hervatte competities en een zomervakantie in volle gang. Komkommertijd. Voorstelbaar dat de bazen van televisie-omroepen niet klagen over deze onverwachte meevaller. Urenlang wordt kijkers dan ook met bizarre en smeuiige details over de zaak Bruno bestookt.
Het is donderdag 8 juli. Niet alleen de Flamengospeler is in voorlopige hechtenis genomen voor vijf dagen, ook diens vrouw Dayanne Rodrigues en meer vrienden van hem zitten achter tralies. In totaal maar liefst tien personen.
Een neefje van zeventien jaar van de populaire keeper heeft de kat de bel aangebonden. Hij heeft de politie verteld dat het ex-model na ontvoering is vermoord. Op verzoek van Bruno. Luiz Ferreira Romão, vriend en manusje-van-alles van Bruno, zou erbij zijn betrokken. Het lichaam van Eliza is nog steeds spoorloos. Neefje verklaarde dat het lichaam in verscheidene delen in beton is gestort bij een woning even buiten de hoofdstad Belo Horizonte van de staat Minas Gerais. Die woning is van een vriend van Bruno. Marcos Aparecido dos Santos heet die vriend en is een oud-politieman. Uitgebreid onderzoek in en rond het huis levert niets op. Nog niet.
Het nieuws wordt verder aangekleed. Bruno heeft een zoontje verwekt bij zijn ex-minnares. Eliza stapte vorig jaar tijdens haar zwangerschap naar de politie, omdat zij met de dood werd bedreigd door Bruno. Ze weigerde abortus en daar stond vaderlief op. Het ex-model deed aangifte van bedreiging, gevolgd door camera´s. De beelden met uitleg van Eliza worden vandaag eindeloos op televisie herhaald. Meer. De vrouw van Bruno zou hebben meegewerkt aan een ontvoering van dat zoontje. Zij verborg het kindje in een buitenhuis van Bruno. Het is de hoofdreden dat Dayanna is opgepakt.
Het babytje wordt overgedragen aan Luis Carlos Samudio, de vader van de verdwenen Eliza. Of het nog niet genoeg is, weet de pers te melden dat die papa ook al geen brandschoon verleden heeft. Samudio senior wacht een tweede proces vanwege vermeend seksueel misbruik van een ex-schoondochter. Dat is acht jaren geleden gebeurd, het meisje was destijds tien jaar. De rechter zond Samudio acht jaar de cel in, maar die ging in hoger beroep. Dat duurt ´even` in Brazïlië, de man is gewoon weer op vrije voeten. Zijn vrouw Sonia geeft aan het kindje te willen adopteren.
Bloedsporen worden aangetroffen in een auto van de keeper. Chauffeur Kleiton Conçalves da Silva, een ander maatje van Bruno, reed in die wagen een maandje geleden. Zit ook hij in het complot? In ieder geval zit hij wel vast. De politie neemt de auto in beslag. DNA-onderzoek wijst uit dat de bloedsporen van Eliza zijn.
Nieuwe ´feiten`. Bruno is wel degelijk aanwezig tijdens de moord op zijn ex-minnares in een woning in het dorp Contagem. Hij geniet van een goed verzorgde barbecue en draait de volumeknop van een geluidsinstallatie open opdat niemand de doodskreten van Eliza hoort. Bij de moord wordt gebruik gemaakt van een grote elektrische zaag. Details uit de mond van de neef. Een hoge politieman, belast met ondervraging van de bekende voetballer in Rio de Janeiro, moet huilen. Wie denkt er bij de keeper van Flamengo nou aan zo´n koud mens? Een fan dus.
Over fans gesproken. Het imago van Flamengo loopt een flinke deuk op. Niet alleen Bruno, ook de selectiespelers Wagner Love en Adriano zijn in opspraak. Vanwege vermeende contacten met drugshandelaren en bandieten in grote krottenwijken. Sportjournalisten uiten kritiek: ´´Een club met zo´n uitstraling, met zo´n vaste en grote groep supporters in ons land en daarbuiten kan zich niet veroorloven zulke spelers in de selectie te hebben. Het is Flamengo onwaardig.`` Flamengo reageert officieel en neemt afstand van Bruno.
Psychologen leggen op televisie uit hoe ouders moeten reageren op vragen van hun kinderen, die helemaal gek van Flamengo en speciaal van Bruno zijn. Ook leraren zeggen in een moeilijk parket te zijn geraakt. Hun leerlingetjes horen van alles, praten nergens anders meer over in de klas. Wat nu? De raad: ´´Rustig blijven en zeggen dat Bruno waarschijnlijk iets heel ergs heeft gedaan. Dat hij ook maar een mens is. Niet om de hete brij heen draaien, gewoon eerlijk zijn.``
Het is één uur ´s middags. Bruno en zijn maat Luiz worden met een busje naar een politieziekenhuis gebracht. Daar moeten ze onder meer DNA afstaan. Het duo en politiemensen moeten zich een weg banen door een opgewonden meute, een afstand van slechts enkele meters van de deur van het politiebureau naar het geparkeerde busje. Veel tumult en onverstaanbaar geschreeuw.
De rust op televisie keert even terug. Tijd voor WK-nieuws, per slot van rekening moeten de twee belangrijkste wedstrijden van het toernooi nog worden gespeeld. Een slow-motion van de beslissende goal van Spanjespeler Puyol tegen Duitsland in de halve finale. ´´Zie je dat zijn haar op dat van Bette Middler lijkt.`` Humor. Trainer Bert van ´Marwiek` van Oranje wordt vergeleken met zijn Braziliaanse collega Muricy Ramalho. ´´Van Marwiek is een norse en droge man``, is het commentaar op zijn persconferentie over de komende finale tegen Spanje. Geen humor.
De vergelijking met Ramalho is evident. De Braziliaan traint Fluminense in Rio de Janeiro, zeg maar de aartsvijand van Flamengo. Ramalho heeft er echter nooit een geheim van gemaakt dat hij zo graag bij Flamengo aan de slag wil. Nu nog?

maandag 5 juli 2010

Het andere Brazilië (38)

WK 2010 (10)

´´We moeten opnieuw beginnen. Vanaf nul. We hebben geen contact met welke trainer dan ook als opvolger van Dunga. Maar ik beloof dat aan het einde van deze maand de opvolger bekend wordt gemaakt.`` Ricardo Teixeira windt er geen doekjes om. De grote baas van de Braziliaanse voetbalbond, een echte bobo met buikje en prachtig blauw-grijs haar, blijft kalm. Hij vindt dat Brazilië een voorbeeld moet nemen aan de rivaliserende landen op de WK. ´´Duitsland heeft negen spelers, Ghana elf en Spanje zes spelers onder de 23 jaar. Wij slechts één, Ramirez. Onze selectie was met een gemiddelde leeftijd van 29,3 jaar een van de oudsten van de WK 2010.``
Over het debacle tijdens de kwartfinale tegen Nederland heeft Teixeira een duidelijke mening. ´´We domineerden de eerste helft en kregen de tweede helft te maken met een achterstand. Daar bovenop kwam nog eens die rode kaart voor Felipe. We waren veel te nerveus die tweede helft, geheel onnodig.``
De bobo heeft Dunga met een digitaal kaartje bedankt voor het afgeleverde werk. Geen woord van kritiek. Het staatje van vier jaar Dunga is niet zo slecht: 60 wedstrijden, 42 keer winst, 12 gelijke spelen, 6 keer verlies, een doelsaldo van 127-41, kampioen Confederatie Cup in 2009, kampioen Copa América in 2007, eerste plek in kwalificatie voor het WK 2010 en bronzen medaille op Olympische Spelen in Peking. Maar ja, valt allemaal in het niet. Het WK, daar gaat het om.
Felipe Melo verdedigt zich op Twitter voor de rode kaart. Het arme jong wordt door een natie van 190 miljoen inwoners als dé zondebok gezien voor het verlies van Brazilië. ´´Luister maar me voor mij te beoordelen. Ik heb zeker deels schuld aan de uitschakeling. Maar ik leg me er niet bij neer als zou ik de grote schuldige zijn.`` Bij aankomst van de Braziliaanse selectie in Rio de Janeiro is Felipe Melo door supporters uitgescholden. ´´Dat had ik niet verwacht.`` Hoe verdedigt Melo zich voor zijn agressieve actie op het voetbalveld? Op zijn Braziliaans: ´´Het was God die me heeft genekt.``
Weinig Nederlanders zullen vandaag interesse hebben in wel of niet vluchtgedrag van de uitgeschakelde opponent. Alle ogen zijn gericht op de Halve Finale. De Braziliaanse televisie meldt een tussenstand: 74 procent van ons is voor Uruguay en 26 procent voor Oranje. In Rio de Janeiro bij eredivisieclub Botafogo is de keuze begrijpelijk. Sebastian Ardeu, die de laatste penalty tegen Paraguay nam en scoorde, speelt bij de zuiderbuur van Brazilië. Supporters van Botafogo in het eigen shirt met enorme vlaggen van Uruguay drinkend bij grote schermen op het strand Copacabana. De langharige speler wordt gekke Abreu genoemd, Loco Abreu. Dat hij niet in de basis staat tegen Oranje is een te verwaarlozen detail.
In mijn woonplaats Goiãnia doet niets op straat denken aan een voetbalwedstrijd op een WK. Het is een doodgewone dinsdag tijdens een doodgewone zomervakantie. Het huisje van mijn vriendin loopt langzaam vol met vrienden. Dat wel. Ze willen het meemaken, die gekke gringo die naar de televisie kijkt. Voor of tegen Oranje, voor of tegen Brazilië, het is om het even. Vriendin heeft een vuvuzela gekocht, in het geel. Het is na vier bier verrekte moeilijk om er een mooie bastoon uit te krijgen. Ik zal hem gebruiken, voor de sfeer en vanwege het respect. Bier en wijn staan koud, vriendin is bezig met een koude schotel.
De voorbeschouwing op televisie begint met deze vaststelling: ´Alle sterspelers doen niet meer mee op het WK. Zoals Messi, Kaká, Ronaldo.` Er is meer: ´Het koude Holland gaat een zware wedstrijd tegemoet.` Nou ja, dat valt mee. Giovanni van Bronckhorst kegelt nog niet eens halverwege de eerste helft de 1-0 binnen. ´´Wat gaat Uruguay nu doen?``, zo schijnen televisiecommentatoren zich al te berusten. Uruguay krijgt kansen. Commentaar: ´´Ja, ja, naar voren, speel, speel nu! Als wij toch een beetje creatiever in de aanval waren geweest die tweede helft dan hadden we Holland wel aangekund.`` De gelijkmaker valt. De ´huiskamer` veert op en omhelst me. ´´Wat een blunder van de Nederlandse keeper.`` Rust. Beelden op televisie van feestende supporters van Botafogo op het strand.
De tweede helft. Oranje vecht met zichzelf. Commentaar: ´´Holland is onherkenbaar. Drie verkeerde passes op een rij.`` Zeventigste minuut, Sneijder maakt 2-1. ´´Buitenspel van Van Persie, hij stond in de weg, maar de goal telt.`` En 3-1. ´´Het heeft Uruguay deze WK niet aan geluk ontbroken, maar nu wordt het moeilijk.`` Na de late 3-2 spant het even. De scheidsrechter laat maar doorspelen. ´´Het kan nog, het kan nog.`` Eindsignaal. Het kan niet meer. De ´huiskamer` veert weer op, nu om me te gelukwensen, en verzucht: ´´Waarin wij niet slagen, slaagt dat kleine Uruguay bijna wel in, het halen van de finale.`` De mooiste uitsmijter komt op conto van televisiecommentatoren: ´´Het koude Holland heeft Uruguay een koude douche gegeven.``
Vriendin maakt een heerlijk diner klaar. De gesprekken gaan over de komende presidentsverkiezingen, eind dit jaar. Wijn wordt ontkurkt. Het is hier vijf uur vroeger dan in Nederland, het schemert, de avond valt. Buiten blijft het rustig.
Het dagelijkse regionale sportprogramma begint op televisie. Na korte aandacht voor Oranje wordt overgegaan tot de orde van de dag. De professionele competitie, die loopt in Brazilië van februari tot december, heeft vanwege het WK weken stil gelegen. Mijn cluppie Vila Nova, dat uitkomt in de eerste divisie, speelt het komende weekeinde weer eens in Goiãnia. Een uitgebreide reportage over nieuwkomers en hoe het verder moet met het immer tobbende clubje. Eerste divisie in Brazilië en WK in Zuid-Afrika. Wat is voetbal toch mooi.

zaterdag 3 juli 2010

WK 2010 9 (37)

Het is ´the day after`, zoals Engelsen zouden zeggen. De dag erna. Brazilianen lopen verdwaasd en verloren rond op straat. Rode en vermoeide oogjes en klagen. Ze hebben de 2-1-uitschakeling van hun land in de kwartfinale van de WK tegen Nederland niet verwerkt. De bokser ligt na de knock-out nog steeds groggy op de mat. Hij moet eerst maar eens opstaan. Praten, dat wel. ´´De eerste helft was zo goed, we hebben het onnodig weggeven.`` Het is het eerste dat over de lippen komt. Dan gaat het los. Trainer Dunga, die al te kennen heeft gegeven onmiddellijk op te stappen (´´mijn contract was voor vier jaar en dat eindigt nu``), krijgt de volle laag. ´´Hij heeft sterke spelers thuis gelaten, hij is er niet in geslaagd om Brazilië te laten voetballen, hij...`` Het komt een beetje zielig over, maar het is ze vergeven, ze moeten ergens heen met hun frustraties. Het lucht op, dat ook.
Het is opmerkelijk hoe een immens land ineens daadkracht toont. Normaliter gaat het langzaam of helemaal niet in Brazilië, maar een dag na de uitschakeling op een WK toont een uitzondering die de regel bevestigt. ´s Ochtends bij het krieken van de dag is er op straat niets meer wat maar in de verte doet denken aan een wereldkampioenschap voetbal. Geen vlaggetjes aan auto´s, geen verkoop van gele shirtjes bij rotondes en grote wegen, niemand draagt maar iets van een nationaal voetbalshirt, grote Braziliaanse vlaggen in de top zijn gestreken. Vreemd gezicht. Alsof de WK afgelopen is, alsof het nooit is begonnen. De mensen zijn grijzer gekleed, het voelt ook grijzer aan. De sfeer is triest. Het is moeilijk uit te leggen. Misschien zo: iemand die niets met voetbal heeft en niet zou weten wat er is gebeurd, zou zich kunnen afvragen of wellicht een geliefd staatshoofd is overleden. Mensen vormen groepjes, praten, zoeken bevestiging en steun. Ogen nog rood van het huilen de dag ervoor. Kom aan het nationale elftal, dan kom je aan de ziel van de Braziliaan. Dat dwingt respect af.
Het is zeker niet gemaakt, zoals in Nederland. Waar Oranje meer wordt beleefd als een nationaal feestje. Het dragen van een oranje shirtje is een verkleding voor een soort carnaval. Mensen die niet eens acht spelers van de selectie kunnen opnoemen en waar ze momenteel spelen. Die niet de resultaten uit het hoofd kunnen opzeggen van de laatste vijf WK´s van hun land. Natuurlijk, ze zijn begaan en de vreugde na een overwinning is legitiem. Maar de beleving staat in geen vergelijking tot wat een Braziliaan voelt voor zijn nationale elf. Het is niet minder of meer, het is slechts een verschil tussen twee culturen.
Argentinië-Duitsland begint. Een televisiecommentator tekent droogjes aan: ´´De Braziliaanse spelers zijn nu bezig met het pakken van de koffers.`` Duitsland scoort al vroeg. Daarna maakt de onnavolgbare en in vorm zijnde Argentijn Messi weer eens een mooie actie. Commentaar: ´´Die Messi kan in zijn eentje een wedstrijd beslissen. Heb je zo´n speler, dan ben je niet alleen afhankelijk van het collectief. Dan hoef je alleen maar te zorgen dat je niemand verliest, bijvoorbeeld na een rode kaart.`` Met een vette knipoog naar de uitsluiting van de Braziliaanse speler Felipe Melo gisteren tijdens het debacle tegen Nederland. Ook de commentatoren zijn maar mensen, ook zij zijn maar Brazilianen. Ze praten een beetje snel vandaag.
Van grootspraak dat in de halve finales van deze WK vier Latijns-Amerikaanse landen vertegenwoordigd zullen zijn, te weten Brazilië, Uruguay, Argentinë en Paraguay, is geen sprake meer. Ook die fabel is uit de wereld.
Eerst moet de dagelijkse routine weer routine worden. Kranten in mijn wijk zijn altijd voor acht uur ´s ochtends te koop. Vanochtend zijn ze tegen negen uur nog niet bij de vele tijdschriftenstalletjes gebracht. Winkels gaan open, maar de een na de ander. Schoorvoetend bijna. Niemand klaagt. Iedereen weet waarom. In de bus wordt naar elkaar geknikt of even een stevige arm om een schouder geslagen. Zachtjes knijpen, zonder woorden.
Wat hilariteit oplevert, zijn reclames op de televisie. Die zijn in een speciaal WK-jasje gestoken. Een Braziliaans jasje wel teverstaan. Van biermerken tot aan scheerzeep toe. Het merendeel is niet meer te zien vandaag. Maar enkelen worden toch nog uitgezonden. Zal met het contract te maken hebben. Het levert hoongelach op. Brazilianen in gele voetbalshirts die juichend naar een bank huppelen om een rekening te openen. Dat kan en mag niet meer.
Het is rust bij Argentinië-Duitsland. Snel naar een tijdschriftenstalletje. Ja hoor, ze zijn afgeleverd. Maar niet allemaal. Twee kranten gekocht. ´Het einde van het tijdperk Dunga`, ´We zijn ondergedompeld in oranje` en ´Melo heeft ons de das omgedaan` zijn enkele koppen. Ook wordt geschreven, en nog wel op de voorpagina: ´Brazilianen zullen nu massaal Argentinië tegen Duitsland steunen`. Kan het gekker? Even vertalen: Nederland is uitgeschakeld en nu zullen alle Oranjefans massaal hún buurman Duitsland steunen. Dan kan de Nederlandse journalist die dit schrijft, maar beter verhuizen naar een land heel ver weg.
De Braziliaanse voetbalfan moet niets hebben van het Argentijnse voetbal en dat is zwak uitgedrukt. Maar het doet niet ter zake deze dagen. Alle aangeboden therapieën, hoe onzinnig ook, worden van harte omhelsd. Want de bokser moet opstaan, zich douchen en opmaken voor het volgende gevecht. Dat duurt dan wel vier jaar, maar het wordt ongetwijfeld het gevecht van de eeuw: het WK 2014 in Brazilië.