Obama in Brazilië (2) (107)

Het is negen uur deze zondagochtend in Rio de Janeiro. Het openbare leven komt op gang. Café da manha, het ontbijt, is simpel in Brazilië. Het stelt niet veel voor: slechts een klein sterk en zoet kopje koffie, een broodje met boter, een stukje cake. Brazilianen zijn niet van die stugge ontbijters. Een lekkere dubbele uitsmijter met rosbief of ham/kaas? Vergeet het. Zelden. Het heeft te maken met de rest van de dag: twee keer een warme maaltijd. Met vlees, bonen, rijst en salade als de beurs het kan dragen.
Het kan evenwel anders. In de duurdere hotels in heel Brazilië worden uitgebreide ontbijten geserveerd. Met ham, kazen, jammetjes, eieren, yoghurt, koffie, theesoorten, verschillende broodjes, verschillende zoete cakes, sapjes en bovenal, waarin het land rijk in is, veel en vers tropisch fruit. Het is grappig om te zien, in die hotels zijn Brazilianen net Hollanders. Want ontbijt is inclusief de prijs van de overnachting. Schompen dus. Ze eten zich een ongeluk. Bordjes vol met van alles, het is immers ´gratis`. En in een recordtempo, want Brazilianen houden niet van lang tafelen. Vol die buik en rap naar buiten. Ach, het is de cultuur.
Wat te denken van het ontbijt in het sjieke Marriott Hotel in Copacabana in Rio de Janeiro? Super de luxe. Daar zullen de Baracks vanochtend zeker van genieten. Natuurlijk eten ze niet in de ontbijtzaal (foto onder). Dit belangrijke exclusieve ontbijt wordt zeker netjes boven gebracht. Op de kamer zal de Amerikaanse familie ongetwijfeld smullen. Kamer? Oeps, suite heet die kamer, de presidentiële suite van het Marriott. Met extra grote ramen en fraai uitzicht op de Atlantische Oceaan (foto links). De Baracks hebben een gelukkie, ze hoeven zich niet te haasten. Want het programma voor de ochtend is veranderd. Het bezoek aan Cristo Redentor, het enorme Christusbeeld in Rio de Janeiro, is geschrapt. Over het waarom, worden geen mededelingen gedaan. Cristo Redentor is een beroemd monument, internationale trekpleister, en bevindt zich op 709 meter boven zeespiegel. Het is eindeloos trappen lopen, maar het uitzicht boven is adembenemend. Niet in woorden te vatten. Wie naar Rio de Janeiro gaat, moet naar ´Jezus in de hemel`. Verplicht. Wel goede dag uitzoeken, zonder wolken, met blauwe hemel.
Het is mogelijk dat de Baracks later op de dag nog naar boven klimmen. Maar het is onzeker. Jammer voor al die toeristen. Want de trekpleister is gesloten van zaterdagnacht 00.00 tot en met zondagochtend 11.00 uur. Veiligheidsmaatregel. Voor nop. Maar ja, Jezus krijgt niet iedere zondag visite van een buitenlandse en belangrijke president. Die kan nu samen met zijn familie lekker rustig aandoen in het Marriott. En genieten van het uitzicht, wat nooit verveelt.
Het is tien uur. Het eerste nieuws. Het is bewolkt in Rio de Janeiro, vandaar geen bezoek aan het Christusbeeld deze ochtend. Goed besluit. Mogelijk om zes uur in de avond. Dan is het uitzicht er één van een indrukwekkend lichtspel. Ook het begin van het internationale militaire ingrijpen in Libië is een reden voor verandering van programma in Rio de Janeiro. Obama moet even serieus aan het werk.
Gouverneur Sérgio Cabral van Rio de Janeiro zal de president een diner aanbieden. Wie er meer mee-eten? Weer belangrijke ondernemers, het kan niet uitblijven. Weer een lange dag voor Obama en zijn vrouw. De twee gaan eerst naar Cidade de Deus. Aankomst om 10.55, zo is de planning. Bezoek aan het bureau van de Unidade de Polícia Pacificadora (UPP) en het Central Única de Favelas (Cufa). Twee organisaties die het welzijn van 40.000 bewoners moeten bevorderen in de op één na grootste krottenwijk van Rio de Janeiro. Politie en leger veegden eind vorig jaar grote krottenwijken in de stad schoon. Krottenwijken waar de (drugs-)maffia de scepter zwaaide. Die lijkt nu verdwenen, de vrede keerde terug. Cidade de Deus is één van die schoon geveegde favelas (foto boven: leger in actie in genoemde krottenwijk). Obama zal niet langer dan twintig minuten in Cidade de Deus, in de volksmond CDD, blijven. Het programma verandert wederom. Het lijkt verdraaid Brazilië wel. Geen bezoek aan de Polícia Pacificadora, de vredespolitie. Vanwege de tijd.
Het is lekker weer in Rio de Janeiro. De zon schijnt, het is zondag, de mensen gaan naar het strand. Het is even over elven. Obama, zijn vrouw en zijn dochters verlaten het Marriott. In de zwarte limousine naar de wijk Gavea, naar het complex van de voetbalcub Flamengo, in het zuiden van Rio de Janeiro. Een afstand van zo´n vier kilometer. Daar stappen ze over in een helikopter, die het echtpaar naar Cidade de Deus zal brengen. Het mag blijkbaar wat kosten, zo´n staatsbezoek. In Copacabana keert de rust terug. Toeristen slenteren rond, zoeken een plekje op het strand. Veel en mooie Braziliaanse prostituees ontwaken langzamerhand, na een lange nacht arbeid in discotheken, clubs en op straat. Ook zij gaan richting zee, want klanten zijn er altijd. En om uit te rusten.
Rust in Cidade de Deus is er niet. Met spanning wacht de favela op het hoge bezoek. Half twaalf, limousines rijden de krottenwijk in. Daar is-ie! Veel politie op de been, veiligheidsfunctionarissen. Camaralieden worden op afstand gehouden. Zelfs weggeduwd door Amerikanen. Gekke beelden. Enkele maanden geleden nog lopen criminelen, gewapend met geweren, met mitrailleurs, door de straten. In T-shirt, op slippers. Volop handel in drugs. Daarna de gewelddadige invasie van leger en speciale politie. Kogels vliegen rond, arrestaties, criminelen op de vlucht. Daarna rust in de tent en nu rijdt de Amerikaanse president Barack Obama de favela in. Over klimaat-veranderingen gesproken.
Het wordt een inderdaad een presidentieel bliksembezoek in de krottenwijk. Slechts vijftien minuten uitloop. Obama, zijn vrouw en twee dochters gaan een soort schooltje binnen. Optredens. Van kinderen en pubers uit Cidade de Deus. Weer die eeuwige capoeira, sambamuziek. Obama jongleert wat met een voetbal (foto boven). De Amerikanen genieten. Maar het zijn wederom hapklare brokken. Het is kauwen, slikken en wegwezen. Geen tijd voor herkauwen. Enkele tellen slechts voor contact met bewoners van de favela , vervolgens snel die limousine in. Terug naar het hotel. Om half drie wacht de lezing van Obama in het Theatro Muncipal in het centrum van Rio de Janeiro. Geen optreden in de open lucht, zoals aanvankelijk op het programma stond. Dat verandert dus niet.
Tweeduizend genodigden zullen het gemeentelijke theater bevolken. Ze druppelen twee uur voor aanvang al binnen. Onder hen vele Braziliaanse beroemdheden, zoals zanger en ex-minister van cultuur Gilberto Gil, zangeres Alcione en ja hoor, daar is-ie weer, het voetbalorakel Pelé. Het geeft een beetje een vieze smaak. Want het volk heeft het nakijken. Buiten strenge veiligheidsmaatregelen. Het plein voor het theater is compleet afgezet. Angst is er, gezien de acties op de vrijdagavond voor aankomst van Obama in Rio de Janeiro (zie Obama in Brazilië 1). Ook gezien de aankondiging dat ook deze middag acties zullen volgen. Vijfhonderd politiemensen op de been. Ze kijken strak naar het publiek achter de afzettingen. Zichtbaar dragen ze een gasgranaat. Op het revers. Dat de actievoerders het zien en het weten.
Twee nieuwtjes komen later pas in het nieuws. En ze zijn leuk. Omdat ze het protocol omzeilen. Daar is moed en creativiteit voor nodig. De eerste. Patrícia Amorim is presidente van de meest populaire professionele voetbalclub van Brazilië (foto links). Flamengo. Zij weet, Obama landt met een helikopter binnen het Flamengo-complex in Gavea voordat hij met zijn limousine naar Cidade de Deus rijdt. Uitgelezen mogelijkheid om hem een officieel shirt van haar team aan te bieden. Lukt het?
Patrícia is brutaal, ze wacht Obama op, in haar dooie eentje. Ze dringt door het veiligheidscordon. Ze vertelt op de officiële website van Flamengo: ´´Hij komt uit de auto en ik zeg ´u bent welkom hier`. Ik leg hem uit dat het een eer is hem en zijn familie in ons huis te ontvangen. Hij vraagt of ik de vrouwelijke president van de voetbalclub ben. Ik zeg ja en hij feliciteert me. Ik praat met zijn vrouw en dochters en leg uit dat Flamengo de meest populaire club in Brazilië is. Ik draag een Flamengoshirt met zijn naam erop. Hij vraagt me twee keer of het hij het shirt mag hebben. Ik doe het uit en overhandig het``, aldus een euforische presidente.



Over het breken van het protocol. Zaterdagavond komen Obama aan in Rio de Janeiro. Nog één keer: iedere seconde, ieder beweging van de Amerikaanse president is in details beschreven in een logboek. Burgemeester Eduardo Paes van Rio de Janeiro kan het niet laten. Hij ontvangt Obama officieel zaterdagavond. Hij maakt foto´s met een mobiele telefoon. Ten strengste verboden. De twee foto´s gaan op internet (zie boven). Dat levert hem vele positieve reacties op, onder meer via Twitter. Ook een burgemeester is maar een mens. Het hoogtepunt van het tweedaagse staatsbezoek is zonder meer de spreekbeurt van Obama in het afgeladen Theatro Muncipal (foto links). De president scoort vele open doekjes. Hij spreekt Portugese woorden, hij maakt grapjes. Over Braziliaans voetbal, over de clubs Botofogo en Vasco da Gama in Rio de Janeiro. Serieus ook. Dat Amerika zal helpen met de organisatie van het wereldkampioenschap voetbal voor landenteams in 2014 in Brazilië en de Olympische Spelen in 2016 in Rio de Janeiro. Dat hij zeker die Olympisch Spelen zal bijwonen. Het is niets minder dan een herhaling van zaterdag, tijdens zijn ontmoeting met de Braziliaanse presidente Dilma Rousseff. Applaus is zijn deel. Hij haalt meer stokpaardjes van stal. Over innige samenwerking tussen de twee landen, op allerlei gebied. Obama kijkt stiekem zijn ogen uit, want Theatro Muncipal is mooi, is echt mooi. Buiten geen ongeregeldheden, niets. Geen militante actievoerders. Het kruit blijkt vrijdag verschoten.
Het is bijna negen uur in de avond. Het staatsbezoek zit er bijna op. Limousines rijden weg van het Marriott Hotel. Alsnog naar het Christusbeeld? Het ziet ernaar uit. Een avondvisite. Met de hele familie. Naar boven en staren naar het lichtspel beneden. Daarna zonder dralen terug, naar bed, want morgen wacht Chili. En het afscheid van Brazilië.
Wat ik er zelf van vind? Van die poppenkast? Geef me een minuutje. Twee dagen achter de computer, televisie en radio aan, kranten op de knie. Via telefoon en op straat meningen peilen. Ruim dertig uren onafgebroken in de ban van die Obama. Braziliaanse commentaren, iedereen in dit land heeft altijd commentaar overal over. Vermoeiend. Live reportages. Over de zin en de onzin van de Braziliaans-Amerikaanse relatie. Ook vermoeiend.
Belangrijk is de nabije toekomst. Belangrijk is het daadwerkelijk afsluiten van beloofde (handels-)overeenkomsten. En dan nog. Wat in ieder geval vaststaat, is dat het klikt tussen Dilma Rousseff en Barack Obama. Een sterk persoonlijk gevoel. Het is voor mij de grootste winst van weer een staatsbezoek met weer de gebruikelijke toeters en bellen. Waarvan de wereld anno 2011 kan leren: een zwarte president van de machtigste natie op aarde en een vrouwelijke president van een grote natie in opkomst vinden elkaar. Mag ik het daarbij laten?