Kerk, seksueel misbruik en celibaat

Het is eigenlijk oud nieuws. Maar afgrijselijke foto´s van deze Braziliaanse moord in 2007 verschijnen deze weken op het wereldwijde web. Het is werkelijk te goor voor woorden. Het verleden herleeft. Wat gebeurt er precies dat jaar op zaterdag 20 oktober in een wijk van de grote stad Maringá met ruim 350.000 inwoners in de zuidelijke staat Paraná van Brazilië? Een helaas ware geschiedenis, tot in de kleinste en gruwelijkste details.
Het is na zes uur in de avond. De tienjarige Márcia Andréia do Prado Constantino speelt op een voorplein van een van de evangelische Igrejas Assembléia de Deus die Maringá rijk is. Samen met andere kinderen. De ouders van het kleine meisje zijn lid van deze kerk en komen er regelmatig. Dat doet ook de 43-jarige Natanael Búfalo. Hij is ex-pastor van de evangelische gemeenschap en moet in 2001 voor jaren de cel in wegens een verkrachting. Na drie jaar komt Búfalo voorwaardelijk op vrije voeten, zoals dat heet. Een proeftijd, waarin hij die vrijheid dient te verdienen met onberispelijk gedrag. Het zal echter faliekant misgaan.
De ouders bezoeken die zaterdagavond een dienst van Assembléia de Deus, samen met ongeveer 1300 andere gelovigen. In de wetenschap dat hun dochtertje (foto links) op enkele tientallen meters afstand met andere kinderen veilig buiten speelt. De dienst loopt na achten af. Moeder en vader Constantino zoeken op het plein naar hun dochtertje. Ze is er niet. Schrik slaat hen om het hart. Onmiddellijk wordt een grootscheepse zoektocht op touw gezet. Zonder resultaat. Pas de volgende ochtend, in een maisveld, iets buiten de wijk, wordt het levenloze, misbruikte en verbrande lichaam van het meisje gevonden. De dader van de laffe daad heeft geprobeerd om sporen uit te wissen door het lijk te verbranden. Dat is slechts deels gelukt. De dader wordt snel gevonden. Natanael Búfalo (foto links). Hij bekent en vertelt details over wat er is gebeurd. ´´Ik heb Márcia ontmoet om half negen voor de kerk. Ik riep haar en nodigde haar uit in de auto om een taart op te halen.`` Búfalo rijdt rechtstreeks met het meisje naar zijn woning, waar hij haar verkracht. Het zijn de laatste drie verschrikkelijke uren in het leven van Márcia. Na de verkrachting vermoordt de ex-pastor het meisje, gebruikmakend van een plastic zak van een nabije supermarkt. Die gaat om het hoofdje van Márcia en snijdt haar adem af. Búfalo legt het dode meisje in zijn auto, rijdt naar de maisplantage, besprenkelt het lijk met alcohol en steekt de brand er in. Om half twaalf komt Búfalo weer bij zijn huis aan, wast de auto, verwisselt het beddenlaken en draait de matras om. Minstens net zo wreed als de daad zelf, is het volgende: Búfalo gaat diezelfde nacht nog naar de evangelische kerk, om de ouders van Márcia te helpen met de zoektochten en bezoekt, voordat hij wordt ontmaskerd (foto rechts), ook de rouwdienst van het meisje en troost de familie. Genoeg zo. Búfalo moet voor 43 jaar, zes maanden en vijftien dagen de cel in. Bij goed gedrag blijven er ruim 25 jaar over. Dan is de ex-pastor bijna zeventig als hij weer op vrije voeten komt.
Religie en seksueel misbruik ´binnen en buiten de kerkmuren` is een actueel onderwerp in grote delen van de wereld. De laatste jaren komen met regelmaat van de klok steeds meer misstanden naar buiten. Ook in Nederland. Vandaar dit nieuws: ´´De Katholieke Kerk moet seksueel misbruik erkennen. De Katholieke Kerk dient meer te doen voor slachtoffers die op minderjarige leeftijd seksueel zijn misbruikt. Een betere opvang is aan te bevelen, evenals de aanstelling van speciale gecoördineerde hulpverleners.`` Een Nederlandse onafhankelijke commissie, die seksueel misbruik binnen de Rooms-Katholieke Kerk onderzoekt, stelt deze maatregelen dit najaar voor. Wim Deetman (foto links) is voorzitter van die commissie. De bekende CDA´er zit sinds 1 januari 2008 in de Raad van State. ´´Aandacht voor de geschiedenis die slachtoffers kwijt willen, moet er in de toekomst komen. U bent er niet met het nemen van maatregelen en dan zeggen: dat was het``, aldus Deetman. Klokk, een Nederlandse organisatie waarin twaalf slachtoffergroepen zijn verenigd, wil graag in gesprek met de Rooms-Katholieke Kerk, maar moet daarin zelf actie ondernemen. ´´Andersom blijft het stil``, wijst Klokk met nadruk op het taboe.
Ook najaar 2001, woensdag 28 september om exact te zijn. Politie pakt de 32-jarige pastor Alexandro de Oliveira da Cruz op in Sangão, een plaatsje met achtduizend zielen in de eveneens zuidelijke Braziliaanse staat Santa Catarina. Hij wordt verdacht van seksueel misbruik van verschillende jongetjes die zijn evangelische kerk Pentecostal Deus é Fiel bezoeken. Het seksueel misbruik zou gebeurd zijn in de woning van de pastor. Onder het mom van een retraite lokte hij de jongetjes in de leeftijden van elf tot zeventien jaar mee. Eerder, op vrijdag 1 juli, ondergaat de 37-jarige pastor Antônio Bezerra da Silva (foto rechts) van een andere protestantse kerk hetzelfde lot en wel in Cuiabá, hoofdstad van de staat Mato Grosso, met ruim 550.000 inwoners. De aanklacht tegen hem is duidelijk: seksueel misbruik van twee meisjes, van elf en veertien jaar, ook wederom in de eigen woning van de kerkelijke dienaar.
Brazilië, seksueel misbruik en niet te vergeten het celibaat. Voor niet-kerkelijken: celibaat betekent een bewuste keuze om ongehuwd te blijven. Omdat in veel kerken seksuele handelingen enkel binnen het huwelijk toegelaten zijn, houdt het celibaat dus volledige seksuele onthouding in. Voor het priesterschap in de Katholieke Kerk is het celibaat een vereiste, net zoals voor de intrede in een kloosterorde. Het idee is dat, doordat een persoon zich niet aan een aardse persoon bindt, een dichtere binding en een betere wijding van het leven aan God kan worden bereikt. Grote onzin, vind ik. Het leidt tot excessen, zoals seksueel misbruik. Veel Braziliaanse katholieke priesters hebben een relatie met een vrouw, of stiekem, met een man. Na ontdekking van schending van het celibaat stapt menig priester over naar de protestants/evangelische kerk, waar de pastors gewoon mogen trouwen. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat de Braziliaanse priesters al jaren strijden voor afschaffing van het celibaat. Om dat te bereiken stuurden 18.685 priesters in de 269 Braziliaanse bisdommen van het land begin 2008 nog een brief naar het Vaticaan. Uiteraard zonder resultaat.
Aanleiding voor de brief was onder meer de ontstane commotie na uitzetting van de 62-jarige Osiel Luiz dos Santos uit zijn priesterambt. Dat gebeurde in hetzelfde jaar 2008 in Goiãnia, in het centrale westen van Brazilië. Aartsbisschop Washington Cruz van de staat Goiás, waar Goiãnia de hoofdstad van is, nam die beslissing en voegde er aan toe dat alle kerkelijke huwelijken die Dos Santos na zíjn huwelijk binnen de godsmuren sloot, niet meer geldig zijn. En dat waren er heel wat, zo tegen de vierhonderd. De verbannen priester trad het verboden huwelijksbootje in op 27 september 1988 en ging gewoon door met het geven van missen, heilige communies en huwelijksplechtigheden.
Het verhaal van Dos Santos, die vijf kinderen heeft, is mooi. Op twintigjarige leeftijd begon hij met een priesteropleiding. Weer twintig jaar later, hij was al priester, ontmoette hij Cledma Maria de Castro. Liefde op het eerste gezicht en een huwelijk volgde (foto rechts, het gelukkige stel). De toenmalige aartsbisschop Antônio Ribeiro de Oliveira tikte hem op de vingers en dwong hem zijn priesterambt neer te leggen. Aan dovemansoren gericht, slechts een jaartje bleef Dos Santos wat op de achtergrond, daarna pakte hij met verve zijn kerkambt weer op. Tot de nieuwe aartsbisschop Cruz, die doorgaat voor een ´katholiek-streng-in-de-leer` er echt werk van maakte en Dos Santos definitief en zonder pardon tot in alle eeuwigheid van zijn priestergewaad ontdeed. Dat deed de man onnoemelijk veel pijn: ´´Wie volgens het celibaat wilt leven, moet dat doen. Wie het niet wilt, trouwt``, was zijn simpele maar afdoende commentaar. ´´Het huwelijk doet niets af aan de kwaliteit van mijn priesterambt.``
Dos Santos is zeker een ex-priester met gevoel voor humor. ´´Mijn vrouw betekent meer voor me dan iedere heilige``, katte hij in zijn commentaar na zijn uitstoting uit de kerk. Hoe heet die ex-priester ook alweer? Dos Santos. Dat betekent zoveel als ´De Heiligen`. Die naam zal hij houden, die kan geen aartsbisschop of een paus op welk aards leven waar dan ook van hem afnemen. Moge het een strale troost zijn. Amen.