Dertig jaar aids (135)

Kille cijfers over een kille aandoening. Maar liefst 592.914 Brazilianen zijn in juni 2010 drager van het aidsvirus in hun land. Een actueel cijfer sinds het begin van de aids-registratie in Brazilië in de jaren tachtig. Omgerekend betekent het twintig dragers van het aids/hiv-virus op iedere 100.000 inwoners. De Braziliaanse regering spreekt van een ´stabiel cijfer`. In 2009 zijn 38.538 mensen geïnfecteerd met het nare virus. Gelukkig worden minder seropositieve baby´s geboren. Zij krijgen de aandoening rechtstreeks van hun moeder. Het aantal kinderen jonger dan vijf jaar met aids is in 2010 vergeleken met de periode 1999-2009 met 44,4 procent gedaald. Dat geeft de burger moed.
Pubers blijven een zorg. Die willen weleens slecht luisteren naar informatie over het voorkomen van aids. Daarom houdt de Braziliaanse regering niet op met het geven van voorlichting en verspreiding van voorbehoedsmiddelen. Aids is immers in eerste instantie een seksueel overdraagbare aandoening. Besmetting met het hiv-virus gebeurt via contact met besmet bloed of door onbeschermde seks. Hiv zit in bloed, sperma en vaginaal vocht. Door te vrijen met een condoom wordt besmetting tegengegaan. De verspreiding en de toename van het gebruik van condooms in Brazilië lijken succesvol: het aantal regenjasjes dat de regering in vijf jaar, tussen 2005 en 2009, heeft verspreid is toegenomen van 202 tot 467 miljoen. Een toename van ruim honderd procent, de pubers luisteren beter.
Niet opmerkelijk is de stijging van het aantal aids/hiv-dragers voornamelijk in het noorden en noordoosten van Brazilië. Het noorden: van 6,7 tot 20,1 per 100.000 inwoners in een tijdsbestek van vijf jaar (1999-2009). Voor het noordoosten is de stijging minder in diezelfde vijf jaar, namelijk van 6,4 naar 13,9 per 100.000 inwoners. Het zijn twee regio´s in het enorme Latijns-Amerikaanse land waar veel armoede heerst, waar veel slecht bereikbare dorpen te vinden zijn, waar miljoenen mensen geen geld hebben voor medicijnen. Regio´s ook waar relatief nog veel analfbetisme is, waar voorlichting over aandoeningen als aids de mensen amper bereikt. En, triester, waar mensen de neiging hebben om niet te luisteren naar welke goede voorlichting over wat dan ook.
Hoe open de Braziliaanse samenleving ook mag zijn, het kent enkele uiterst vervelende taboes. Homoseksualiteit is er één van. Een ander is er rond voor uitkomen drager te zijn van het aids/hiv-virus. Het Braziliaanse Ministerie van Gezondheid laten weten dit vooroordeel niet te onderschatten en gaat discriminatie tegen door middel van het geven van goede voorlichting. ´´Dragers van het aidsvirus zijn maar al te vaak de meeste eenzame mensen in onze samenleving.`` Het is helaas maar al te waar.
Het regionale dagblad O Popular in de staat Goiás, dat in het centrale westen van Brazilië ligt, wijdt op zondag 5 juni 2011 een hele pagina aan aids, omdat de aandoening dertig jaar geleden werd ontdekt in de Verenigde Staten. Journaliste Deire Assis interviewt (foto links) voor O Popular een 56-jarige Braziliaanse ondernemer in Goiãnia, de hoofdstad van de staat Goiás. Die wil niet met zijn echte naam in de krant, gekozen wordt voor José. Zeventien jaar is José al drager van het hiv-virus. Het interview gebeurt op de hoogste verdieping van het gebouw waar de onderneming van José is gevestigd. Voorzorgsmaatregel. Niemand mag weten dat José is besmet met het hiv-virus. ´´In de jaren negentig liep ik aids op``, vertelt de ondernemer. Hij vervolgt: ´´Gedurende de jaren tijdens de vele bezoekjes aan het ziekenhuis voor tropische ziektes in Goiãnia heb ik veel aidspatiënten leren kennen. Velen leven niet meer.``
José noemt ernstige depressies die het directe gevolg zijn van hiv-besmetting. ´´Die depressies zijn dodelijk. Daarom is een goede psychologische begeleiding tijdens de behandeling zo essentieel. Het was een enorme shock toen ik realiseerde dat ik aids had. Ik dacht: hier ga ik zonder meer dood aan.`` Drie jaar nadat zijn vrouw hoorde van het slechte nieuws, scheidde ze van hem. José: ´´Ik denk dat mijn vrouw niet samen met mij het kruis wilde dragen.`` De ondernemer begint in 1994 met het slikken van pillen die het virus in bedwang moeten houden. Drieëntwintig per dag. Dat aantal is hedentendage afgenomen tot vijf. Hoewel de aandoening nu onder controle is, blijven gevaren in de vorm van andere ziektes op de loer. Eén ervan is Hepatitis C, een bekende leverziekte die niet ongewoon is onder dragers van het aids-virus. Gerust is José er niet op. ´´Ik ben nog steeds bang te sterven.`` Een lichtpuntje. José is opnieuw in het huwelijksbootje gestapt. ´´Ik vertrouw op God. Het is enige spijtige is dat ik mijn aandoening voor mijn omgeving moet verbergen.``
Antônio, ook niet zijn echte naam, vertelt in dezelfde reportage in O Popular: ´´Mijn ouders weten het. Ze zijn bang voor discriminatie van hun zoon. Vandaar dat alleen hen, de dokters die me behandelen en naaste familieleden van mijn besmetting afweten.`` Antônio krijgt op dertienjarige leeftijd het hiv-virus tijdens een operatie aan een knie. Hij vermoedt besmet bloed te hebben gekregen. Alleen weet hij het nog niet. Pas na oneindig veel onderzoeken en vele jaren wordt het aidsvirus vastgesteld. Antõnio trouwt op achttienjarige leeftijd. Zijn vrouw krijgt geen aids. Sinds de diagnose gebruikt Antônio condooms. ´´Zonder de steun van mijn vrouw zou ik vandaag de dag niet meer in leven zijn.`` Hij zegt een vechter te zijn: ´´Mijn droom is me te bevrijden van medicijnen en het vooroordeel tegen dragers van het hiv-virus.``
Dertig jaar aids in de wereld. Wetenschappers in het Amerikaanse Atlanta ontdekken het virus op 5 juni 1981. Sinds die dag zijn naar schatting zestig miljoen mensen op aarde besmet geraakt met het virus; dertig miljoen stierven eraan. In de Braziliaanse staat Goiás wordt in 1984 het aids-virus ontdekt. De patiënt sterft na opname in een ziekenhuis in Goiãnia. In Goiás zijn tot heden 2.663 mensen aan aids gestorven. Optimistische Amerikaanse wetenschappers geloven er heilig in dat ontdekking van een afdoend medicijn tegen aids niet ver weg is. En optimisme doet en geeft leven.
Dokter Christiane Reis Kobal behandelt al twintig jaar patiënten met het aids/hiv-virus in Goiãnia. Zij herinnert zich het verlies van vele vrienden aan de dodelijke besmetting. ´´Mensen zijn ten einde raad als ze horen dat ze aids hebben. Ze verkopen hun huis, auto en motor om zo dure geïmporteerde medicijnen te bekostigen. Wat eigenlijk niet nodig is, wij hebben zelf onze medicijnen. Het is enorm triest als onderzoek een besmetting met hiv uitwijst. Bij de diagnose ontkom ik er niet aan om eerlijk tegen de patiënt in kwestie te zeggen dat hij het risico loopt om te sterven aan zijn besmetting.``
Brazilië is zonder meer op de goede weg. Het aids-programma in het land is een model voor ontwikkelingslanden. Het aantal hiv-besmettingen is gestabiliseerd en het aantal aids-gerelateerde sterfgevallen daalt. Brazilië omzeilt de belangrijkste geneesmiddelenfabrikanten en produceert zelf goedkope en merkloze medicijnen en deelt deze gratis uit aan degene die dit niet kunnen betalen. Het wachten is nu op de ontdekking van het definitief afdoende medicijn tegen aids.