Straatgevecht om presidentschap (62)

Het gebeurt dan toch en het is eeuwig zonde. Het doet het imago van Brazilië geen goed. Waarom? Niemand weet het. Het is helaas van alle tijden in het Latijns-Amerikaanse continent. Hoe is het uit te leggen?
Het is woensdag 20 oktober 2010, bijna half negen in de ochtend. Nog tien dagen tot het Uur U. Dan is de tweede en beslissende ronde van de verkiezingen om het presidentschap in Brazilië. Twee kandidaten. De vooraf gedoodverfde winnares Dilma Rousseff en haar mannelijke opponent José Serra. Ze ontlopen elkaar niet veel in de peilingen, zo´n tien procent. De campagnes worden scherper. Beschuldingen over en weer. ´´Serra zegt dat hij dit en dit heeft gedaan, maar dat is niet waar``, wordt duidelijk in Dilma´s dagelijkse campagnefilmpje op de nationale televisie. ´´Willen jullie een regering met Dilma, wiens partij is verwikkeld in die en die schandalen. Ik heb niets te verbergen, ik heb nooit deel uitgemaakt van welk schandaal dan ook``, wordt duidelijk in Serra´s filmpje. De kip en de haan vechten elkaar het kot uit.
Terug naar die woensdag. Serra gaat campagne voeren in Campo Grande, ten westen van Rio de Janeiro. Hij loopt vijf minuten over straat en een tumult begint tussen aanhangers van PT, de socialistische arbeiderspartij van Dilma en die van de PSDB, de sociaal-democratische partij van Serra. Een aanhanger van de PT scheldt en een seconde later krijgt Serra iets naar zijn hoofd geworpen. De presidentskandidaat beschermt met zijn handen het hoofd en vlucht naar zijn campagnebusje.



Tot zover het nieuws ter plekke. Het theater is begonnen. Op internet gaat het rap nu. Volgens de site van de krant O Globo is het gegooide object niets meer dan een propje papier. Pastor Maurício Teixeira, die naast Serra staat, bevestigt het. Maar op de site van de krant Folha de São Paulo, wordt geschreven over een grote rol plakband. Het rechtse weekblad Veja, dat een gloeiende hekel tentoonspreidt aan alles dat maar naar links ruikt en geen schaamte kent, opent haar site met ´Serra is gestenigd door aanhangers van de PT`. Welja, gestenigd. Dat wordt even later verzacht in ´aangevallen`.
Serra zegt dizzy te zijn en gaat naar een ziekenhuis voor behandeling. Hij laat weten geen idee te hebben wie wat heeft gedaan. Maar: ´´Het lijkt op een aanslag. Het is vaker gebeurd in São Paulo (daar is Serra gouverneur, NB). PT en rellen zijn één. Ik weet niet of het met opzet gebeurde. Maar denk aan de stoottroepen van de nazi's. Dit soort aanvallen zijn zo kenmerkend voor fascistische bewegingen``, aldus Serra. Waar een propje niet goed voor is. Een dokter onderzoekt Serra en constateert niets bijzonders, maar beveelt rust aan. Serra zegt zijn campagne af.
Op de nationale televisiejournaals wordt omstandig stilgestaan bij het voorval. Experts laten zien dat het projectiel slechts een propje papier moet zijn geweest. Serra houdt vol dat het zeker een rol plakband van een halve kilo was. Zijn dagelijkse campagnefilmpje op televisie wordt razendsnel aangepast. Het begint met beelden van ´de aanslag` en een commentaar erop van Serra. De boodschap is duidelijk, de zwartepiet ook. De partij van Dilma Rousseff, dus eigenlijk Dilma zelf, is verantwoordelijk. Stem Serra!
Is het propaganda? Is het in scène gezet? Wie het weet, mag het zeggen. De waarheid komt nooit aan de oppervlakte. Wel is het zo dat Serra langzamerhand nerveus wordt. Peilingen tonen een grotere achterstand op Dilma, de man moet wat. Dat doet hij ook, hij valt de makers van de polls aan. Van die peilingen deugt niks van, zegt hij op televisie, die bevoordelen Rousseff. Hupsakee, weer een schot voor de boeg.
En Dilma Rousseff dan? Wrijft zij zich in haar handen? Nou nee, niet bepaald. Ook zij ontkomt niet aan aanslagen, zij het van een ander kaliber. Over abortus bijvoorbeeld. Het is al aangestipt. Rousseff zou voor zijn, heeft dat in de aanloop van haar campagne laten doorschemeren, maar draait fluks bij. Reden? Zij heeft de steun nodig van het religieuze electoraat.
Cynara Menezes is een gerespecteerde journaliste en schrijft voor Carta Capital, een lekker schoppend links Braziliaans weekblad. Zij publiceert een prachtig stuk over bij Braziliaanse wet nog steeds veboden abortus. Vijftien procent van de vrouwen die zich illegaal laten aborteren, sterft aan die behandeling. Het is de vierde belangrijkste doodsoorzaak onder ´moedersterfte`. Nog een cijfer: 180.000 illegale abortussen per jaar in Brazilië, aldus een te vertrouwen onderzoek.
Rousseff en haar PT vóór abortus? Monica Serra, vrouw van José Serra, laat tijdens een evangelische bijeenkomst weten dat de ´´PT graag kinderen doodt.`` Dat is wat anders dan een rolletje plakband op het kale voorhoofd van haar man. Menezes schrijft: ´´Omdat Serra niet in staat is zijn politieke programma duidelijk te maken aan de laagste klasse in het land, wordt een beroep gedaan op onderwerpen als abortus en religie om zo stemmen in die klasse te winnen.``
Abortus heeft gewogen op de campagne en zal blijven wegen, is een mening van Jorge Ben-Hausen, een vooraanstaand Braziliaans politicus. Bisschoppen laten zich ook niet onbetuigd. President Nelson Westrupp van de Zuid-Regionale Afdeling van de Nationale Conferentie van Bisschoppen in Brazilië dringt er bij kiezers op aan niet op de PT en dus op Dilma Rousseff te stemmen. Bisschop Dom Luís Gonzaga Bergonzini toont in een video op internet namen van PT-politici die voor legalisering van abortus zijn. Een priester verschijnt ook op internet, op de kansel en vóór camera's van de katholieke omroep New Song, en pleit voor een campagne ´Dilma no win`.
Journaliste Menezes voert antropologen ten tonele. Die zeggen mooie woorden. Samengevat komt het hier op neer: het is een regelrechte schande dat een onderwerp als abortus terechtkomt in de schijnwerpers van deze verkiezingscampagnes. Daar hoort het niet thuis. Abortus hoort thuis in een serieuze politieke afweging over rechten van de vrouw en in discussies op hoog niveau over nationale gezondheid.
Het is imiddels zaterdag 23 oktober. Vrije abortus of niet, een propje papier of een zware rol plakband, het theater van de verkiezingscampagnes voor een nieuwe president in Brazilië kent geen pauze. Nog een week, op naar het volgende bedrijf. Hoeveel scènes nog? Niemand weet het, niemand legt uit. Het is duidelijk. Brazilië straatvecht naar een nieuwe president. Na zondag 31 oktober wordt het anders, dan begint een nieuwe voorstelling. Een voorstelling van vier jaar. Met in de hoofdrol Dilma Rousseff of José Serra. Met een nieuw imago. En alles is vergeven en vergeten.