Film over prostitutie (124)

Deborah Fialho Secco wordt op 26 november 1979 geboren in Rio de Janeiro. Moeder Sílvia Regina is huisvrouw, papa Ricardo wiskundeleraar. Op achtjarige leeftijd is de kleine Deborah al te zien in televisie-reclames. Drie jaar later haar eerste rol in een echte soap op de meest bekeken Braziliaanse televisiezender Rede Globo. Een geboren actrice. Ze zal hard werken. Ruim twintig soapseries, zes films, negen theaterstukken. Tot heden. Ze verdient talloze prijzen. Brazilianen vinden Deborah heel erg mooi. Ze verschijnt in de Playboy, het kon niet uitblijven (foto boven). Actrice Secco pakt een tweede plek op een Braziliaanse populariteitspoll op internet. Eerste plaats? De huidige Braziliaanse presidente Dilma Rousseff. Voor wat het waard is.
Raquel Pacheco wordt op 28 oktober 1984 geboren in Sorocaba, een stad in de staat São Paulo. Ze is een adoptiekind. Daar is niets mis mee. Raquel ontdekt het zelf op zeventienjarige leeftijd. Daar is iets mis mee, het is een beetje laat. Het is één van de redenen om weg te lopen van huis. Naar São Paulo, waar ze zich in drugs en prostitutie stort (foto rechts). Pacheco zal ook hard werken, ze wordt ook actrice. In pornofilms. Pacheco zal ook beroemd worden. Ze begint in 2005 een blog op het web waarop ze haar ervaringen als hoer opschrijft. Onder het pseudoniem Bruna Surfistinha. De site wordt een groot succes in Brazilië. Tienduizend visites per maand. Het gaat snel. Een eerste boek volgt met de titel ´O doce veneno do escorpião`. Nederlandse vertaling: ´Het zoete gif van een schorpioen`. Journalist Jorge Tarquini schrijft het op, het wordt een bestseller, 250.000 exemplaren gaan over de toonbank. Verschijnt in Portugal en in Spanje. Nog twee boeken over haar leven volgen, maar die worden niet zo succesvol. Pacheco trekt zich terug uit de prostitutie.
De levens van Deborah Secco en Raquel Pacheco kruisen elkaar dit jaar (foto rechts). Dan verschijnt de speelfilm Bruna Surfistinha. Waarin Secco de prostituee Pacheco speelt. Drukte bij bioscopen. Bijna drie miljoen Brazilianen bekijken de productie. Het toonaangevende regionale dagblad O Popular in de staat Goiás brengt 3 april 2011 een special over de film, over prostitutie in Brazilië en laat hoeren aan het woord. Opmerkelijk: prostitueren is niet strafbaar in het Latijns-Amerikaanse continent. Een ieder is baas over eigen lichaam en mag het gebruiken zoals zij en hij wil. Maar exploitatie van prostitutie in de vorm van een agentschap is wél strafbaar. Hoeren in Brazilië worden aangemerkt als ´informele arbeiders`, zonder specifieke beschermde wetten en regels. Ze betalen geen belasting, maar profiteren niet van bijvoorbeeld uitkeringen.
O Popular zoekt hoeren in Goiãnia op naar aanleiding van de vertoning van de speelfilm Bruna Surfistinha. ´´Geen van hen wil met echte naam en foto in de krant. Geld is het belangrijkste, maar dat niet alleen``, schrijft journalist Renato Queiroz in de special.
De twintigjarige prostituee ´Andreia` komt aan het woord. ´´Ik ben jong en profiteer daarvan. Mijn prijs is 250 reais per uur.`` Dat komt neer op zo rond de 110 euro. Veel geld in Brazilië. ´´Als ik tweeduizend reais per maand heb verdiend, hou ik die maand op.`` Ze is studente in Goiãnia. Haar familie woont op het platteland van de staat Goiás, waarvan Goiãnia de hoofdstad is. Studente zegt tegen familie dat ze geld verdient op grote evenementen in de hoofdstad. Andreia pikt haar klanten niet op in obscure bars, ze loopt niet op straat. Een kleine advertentie met drie regeltjes in plaatselijke kranten voldoet. Andreia theoriseert: ´´De waarheid is dat mijn klanten, allen getrouwd, met me weg willen. Ze willen uit, gezien worden. Seks komt op de tweede plek.`` Andreia is het nieuwe type prostituee, aldus O Popular.
Renato Queriz vervolgt: ´´Hoeren op straat onderwerpen zich aan veel gevaren, tot aan de dood toe. Moorden op prostituees komen maar al te veel voor. Ook het risico op doorgeven van geslachtsziektes ligt op de loer. Voorbehoedsmiddelen worden niet aangeschaft vanwege de kosten. Of zijn vergeten.`` ´Claudia` is een tweede hoer die wordt ondervraagd. Zij is 31 jaar, geboren in de staat Bahia, haar ouders zijn eenvoudige mensen. Ze is veertien als ze in de huishouding gaat werken. Vier jaar later verhuist ze naar Goiãnia, op zoek naar een beter leven. Via een vriendin belandt ze in de prostitutie. In eerste instantie op straat. Maar gezien de risico´s nu alleen nog via advertenties. Klanten kunnen haar bellen. ´´Ik heb de film over Bruna niet gezien, ik heb er wel over gehoord. Ik wil de film niet zien, de realiteit van veel meisjes in dit vak is anders dan op het witte doek wordt getoond. Ik kan me niets goeds bedenken over prostitutie dan alleen het geld``, besluit ze.
O Popular meldt een rapport van het ministerie Ministério Público de Goiás uit 2009. ´Prostitutie is een complex thema en verdient een serieus debat op regeringsniveau`, staat in het rapport. Daar hebben ongetwijfeld knappe koppen zich over gebogen. Meer: ´Goiãnia is hét centrum van prostitutie in heel Brazilië`. Dat is interessant, maar het blijft slechts bij constateringen.
Hoofdstad Goiãnia, staat Goiás, vrouwen, prostituees. Goiás grenst aan vijf staten. Minas Gerais, Bahia, Tocantins, Pará en São Paulo. Het is niet zo vreemd dat in Goiánia mooie Braziliaanse vrouwen wonen. Velen zijn een mix van inheemse Goiás-indianen, de donkerkleurige bevolking van Bahia en Pará en overwegend blanke bevolking van São Paulo. Ik herinner me goed mijn eerste echte verkering in Goíãnia. Karla is haar naam en ik ontmoet haar in Rio de Janeiro. Ze is een vondelinge. Haar moeder is een volbloed indiaanse, haar vader een Duitser, die in de jaren zestig zijn vaderland voor Brazilië verruilt en in contact komt met de moeder van Karla. Meer is niet over de relatie bekend. De kleine Karla wordt ten vondelinge gelegd, gevonden en geadopteerd door een familie in Goiãnia. De indianen erkennen een bastardkind niet. Karla komt goed terecht. Na onze korte relatie, zal ze trouwen met een Australiër en emigreert naar Down Under. Daar woont ze nog.
Als ik in de beginjaren van 2000 in Rio de Janeiro vertel over een relatie met een meisje uit Goiãnia gaan duimen omhoog van de cariocas, zoals de inwoners van deze Braziliaanse stad zichzelf noemen. ´´Een meisje uit Goiás. Gefeliciteerd. Die moet mooi zijn. Daar wonen de mooiste meiden van het land.`` Ik kijk er van op, ken Goiánia niet. Voor een carioca is Rio de Janeiro in alle opzichten het beste, mooiste en fijnste centrum van het hele heelal. Als vrouwen buiten dat heelal mooier zijn dan in Rio, betekent het wat. Nu ken ik Goiãnia en Goiás en het is waar. En dan schuif ik ´smaken verschillen` met alle gemak opzij. De keerzijde: in de jaren negentig verschijnen regelmatig publicaties in de geschreven Braziliaanse pers over Braziliaanse prostituees die onder erbarmelijke omstandigheden werken in met name Spanje en Portugal. Ze worden onder valse voorwendsels geronseld. Waar komt de meerderheid van die meisjes vandaan? Goiás dus.
De speelfilm Bruna Surfistinha is volop op weekmarkten en straat verkrijgbaar, in de vorm van een illegaal gecopieerde dvd. Voor een prikkie. Illegale cd´s zijn verboden, maar overal te koop, vier voor slechts tien reais. Ze worden steeds goedkoper. Om de haverklap worden grote en professionele copieerfabrieken opgerold. Maar straathandel blijft bestaan, copieerfabrieken of -fabriekjes blijven dus ook bestaan. In de avonduren gaan verkopers op pad met rugzakken of tassen vol met illegale dvd´s. Ze gaan terrasjes af en verdienen goed. Politie? Politiemensen kopen zelf copietjes. In politie-uniform. Zoals op de dinsdagavondmarkt in mijn wijk in Goiãnia. Daar doen minstens vier handelaren goede zaken met illegaal gecopieerde dvd´s. Netjes uitgesorteerd op grote tafels: films voor kinderen, (seks-)films voor volwassenen, muziek, van alles. Deze markt staat in dezelfde straat als een bureau van de militaire politie. Lekker veilig.
Ik koop natuurlijk Bruna Surfistinha op genoemde markt. Het is nog wel de ´lange versie`, zo staat op het plastic hoesje. Maakt de film indruk? Nee. Zijn kritieken in Brazilië al zou de film het leven van prostituees te rooskleurig voorspiegelen terecht? Ja en nee. Ja, want Bruna werkt niet op straat, leeft niet in erbarmelijke omstandigheden. In den beginne voor een hoerenmadam, later koopt zij samen met vier andere collega´s een duur appartement in São Paulo om ´de praktijk` voort te zetten.
Ze verdient veel geld. Ze geeft veel geld uit aan cocaïne. Het snuiven van coke is toch voor elite. Crack is veel goedkoper en helaas veel populairder bij verslaafde straathoertjes, die wel degelijk in slechte omstandigheden leven.
Nee, want een zekere waarheidsgehalte heeft de film uiteraard wel. Kan niet anders, het verhaal is gebaseerd op feiten. Een leven zonder uitzichten, wat voor jonge meisjes vaak een reden is om de prostitutie in te gaan. Het gehannes met agressieve en veel eisende gekke klanten. De repeterende en korte seks, die vervelend wordt, een weinig inspirerend leven.
Maar de film is te glad. Weinig diepgang. Voorspelbaar ook. Dialogen over ´we willen een beter leven`, ´ik heb nooit gestolen, ik heb altijd eerlijk gewerkt als hoer`, het is te vlak, te obligaat. Hoerenmadam buit uit, prositituees komen in opstand, kopen die te dure flat, praktijken floreren, hoeren kunnen de luxe niet aan, te hoge rekeningen, te veel feesten, het gaat weer mis. Bruna raakt verslaafd aan coke, eindigt in een ziekenhuis. Wie zit aan haar bed als ze bijkomt? Dezelfde klant die al vanaf het eerste bezoekje aan Bruna echt wat voor haar begint te voelen. En de kijker voelt een romance aankomen. Natuurlijk accepteert Bruna de verliefde klant aanvankelijk niet, maar gaat uiteindelijk overstag. De speelfilm sleept zich naar een open finale. Gebruik wordt gemaakt van Engelstalige veelal zoete muziek. Inclusief de Rolling-Stonesklassieker I can´t get no satisfaction. Over clichés gesproken en geschreven. Een tegenvaller. Jammer.
Voor wie het niet weet. Nederland kent al ruim vijfentwintig jaar De Rode Draad. Een kenniscentrum voor sekswerk. Een soort vakbond ook voor (ex-)sekswerkers. ´´Wij vertalen ervaringen, problemen, klachten of wensen van sekswerkers naar de overheid``, meldt de website van De Rode Draad. ´´Wij werken samen met allerlei organisaties, die diensten of informatie aanbieden aan sekswerkers. Neem contact met ons op bij vragen met betrekking tot belastingen, het werk zelf, jouw rechten. We kunnen doorverwijzen bij problemen met huisvesting, schulden of andere sociale en/of maatschappelijke problemen.``
Ik weet van De Rode Draad. Het is een geweldige Nederlandse organisatie. Bordelen in Brazilië zijn me ook niet vreemd. Menig heb ik bezocht, in Goiãnia, Rio de Janeiro, Porto Seguro, Salvador. In het verleden. Als vrijgezel. Ervaringen hierover? Op Het andere Brazilië 14. Vertel prostituees in het Latijns-Amerikaanse continent over De Rode Draad, dan verwijzen zij het naar het land der fabelen. Ongeloof. Ogen die water zien branden. Daarom mogen we de zwakke film Bruna Surfistinha toch geen gemiste kans noemen. Omdat het immer goed is om het rechtenloze en vaak miserabele leven van prostituees in Brazilië onder de aandacht te brengen. Laat dat de rode draad in dit verhaal zijn.