Crack (50)

Het is een groot probleem in Brazilië. Crack, de rookbare variant van cocaïne, is aan een onstuitbare opmars bezig. Het is goedkoop, omgerekend voor een paar euro´s heb je al een ´pedra`. Dat is het Portugees voor steen, een klompje crack dus. Crack verslaaft bijna onmiddellijk. Na één keer roken kan het bingo zijn. Het grote nadeel is, vergeleken met heroïne, dat de verslaafde geen genoeg kan krijgen van crack. Het klompje is goedkoop, maar er moet snel meer worden gescoord. Het euforisch effect is kort en krachtig, een kwartiertje of zo, afhankelijk van de gerookte hoeveelheid.
De slachtoffers van deze harddrug leven op straat. Opvangcentra bestaan, maar die voldoen bij lange na niet. In mijn stad Goiãnia, dat 1,2 miljoen inwoners telt, zijn er honderd plaatsen in het centrum. Het is er vol. Geen plek meer. Dat is niet het enige probleem. De aangeboden hulp voldoet van geen kanten. Er is geen adequaat programma en vaak zijn er te weinig begeleiders.
De Nederlandse drs. Renée Henskens promoveert op de Universiteit Tilburg met onderzoek naar crackverslaving en begeleiding in haar eigen land. ´´Crackverslaving is een relatief nieuwe en extreem risicovolle verslaving. Tot op heden is er geen effectieve behandeling voorhanden, ook niet buiten Nederland.`` Ze heeft helemaal gelijk.
´´Als begin jaren negentig crack zijn intrede doet in de drugsscene in Rotterdam, wordt het klimaat harder en agressiever. Cokegebruik bleek heftig, bijzonder schadelijk en moeilijk te reguleren. Er werd een experimenteel programma voor crackverslaving ontwikkeld, dat het bestaande aanbod zou aanvullen. Dit zogenoemde bemoeizorgprogramma was gericht op personen die, ondanks hun ernstige en levensbedreigende problematiek, nauwelijks gebruik maakten van de reguliere zorg. In het programma werd een mix van hulpverleningsmethoden aangeboden.``
Nederland loopt mijlen voor op Brazilië. Zo´n programma bestaat niet in dit continent. Meer problemen stapelen zich op. De grote handelaren in crack blijven buiten schot. Ze doen dat heel slim. Crack koop je bij een kleine handelaar.
Secretaris Renata Chein van de Seguranca Pública in Brazilië, dat over de veiligheid van de burgers moet waken, merkt op dat steeds meer jongeren kiezen voor handel in crack en andere drugs. Dat is niet zo vreemd. Gevangenissen zitten overvol, rechters kiezen snel voor alternatieve straffen. Ze moeten wat. Maar de handelaartjes blijven dan wel op straat, kunnen doorgaan met de verkoop. Pakkans ja, sanctie, ach. Het heeft ook te maken met de hoeveelheid crack die het veelal jonge handelaartje bij zich heeft. Hij heeft nooit veel bij zich. Geleerd van de handelaar die boven hem staat op de drugsladder. Dan is de straf een stuk minder hoog.
De Braziliaanse cultuur zit ook niet mee. Familie is familie, wat er ook gebeurt, de deur staat open. Verslaafden bestelen ouders, zussen en broers. Definitief het huis uit schoppen, is een ander verhaal. Beetje kort door de bocht, oké. Maar menige televisiereportage over familie van drugsverslaafden toont schrijnende beelden. Totaal aan de grond zittende moeders vertellen jankend dat verslaafde zoonlief weer eens goederen uit huis heeft weggenomen om te verkopen. En moeder heeft het al niet breed. En die deur blijft maar open.
Wie niet gelooft dat Brazilië met de crackverslaving in de maag zit, moet de verkiezings-uitzendingen op televisie volgen. Brazilië kiest zondag 3 september een nieuwe president en vertegenwoordigers in federale en staatsregeringen. Op de televisie twee keer per dag een vijftig minuten durend programma, waarin kort tientallen kandidaten zich presenteren. Het merendeel rept over die crack. Belooft een einde te maken aan de ellende. Makkelijker gezegd dan gedaan, is toch het cliché?
De regionale krant O Popular in de staat Goiás publiceert dinsdag 14 september een pagina groot artikel over drie verslaafden aan crack. Onder de kop ´Zij kennen de hel`. Alle drie zitten in het volle opvangscentrum in Goiãnia. Een meisje en een jongen, beiden vijftien jaar, en man van 31. Ze komen uitgebreid aan het woord. Het meisje wordt Paula genoemd. Haar vader gaf haar het goede voorbeeld. Aan de drugs. Paula heeft eens zeven dagen aan de crack gezeten, zonder eten, zonder slaap. Geld? Ze verkoopt de ´cesta básica` van haar opa. Een cesta básica is een pakket met primaire levensbehoeften, zoals olie, rijst en bonen. Dat pakket wordt betaald door de landelijke regering en is voor mensen die ver onder de armoedegrens leven. Die geen geld hebben om eten te kopen. Vijftien reais levert de verkoop op, nog geen zeven euro. De opa van Paula zal weer honger lijden
De 31-jarige man in het verhaal is Maurício. Hij heeft een familie, vrouw en drie kinderen en is bankbediende van beroep. Volkomen aan de drugs. Op zijn dertiende begonnen met snuiven van cocaïne, daarna sterke drank en sigaretten, vervolgens hasj en bier, weer terug aan de coke, op zijn 29ste, en nu dus crack. Maurício huilt tijdens het interview. ´´Ik had alles, ben afgestudeerd in recht, wat altijd mijn grootste droom was. Wat moet ik nu doen met mijn leven?`` Eén ding is zeker. Als hij niet slaagt af te kicken in het opvangcentrum heeft de bankbediende ´Plan C`, zoals hij het noemt, klaar liggen. Wat het inhoudt? ´´Verhuizen, en wel heel ver van mijn familie.``
Marcos is de andere vijftienjarige, een jochie van amper anderhalve meter lang. Op zijn dertiende van huis gevlucht en in de drugswereld verzeild geraakt. ´´Gaat het lang duren?``, vraagt hij aan de journaliste van O Popular. ´´Want ik ben aan het spelen op het pleintje.`` Niemand zoekt Marcos op in het opvangcentrum. Wat hij daarvan denkt? ´´Als niemand me opzoekt, ga ik hier weg. Mag dat niet, dan vlucht ik. Het scheelt me niks. Of ik buiten vrienden heb? In de wereld van de crack heb je geen vrienden. Is het interview over? Kan ik buiten spelen? Bedankt.`` Waarom die haast Marcos? ´´Hier kan ik tijd inhalen, tijd die ik als kind ben verloren.``