Onafhankelijk? (47)

Het is 7 september en Brazilië viert voor de 188ste keer de onafhankelijkheid van Portugal. In alle hoofdsteden van de 26 staten en in de landelijke hoofdstad Brasilia staat een defilé op het programma. Daar doet in eerste instantie ´het gezag` aan mee. Het leger, militaire politie, brandweer. Verder burgerlijke organisaties, zoals de burgerwacht, en in Goiãnia bijvoorbeeld majorettenkorpsen en harmonieën van de vele staatsscholen.
Het is deze dinsdag 7 september 2010 bloedje heet in Goiãnia, de hoofdstad van Goiás. Het defilé is vorig jaar afgelast vanwege varkenspest. Gevaar op besmetting. De verwachtingen zijn vandaag hooggespannen en er zijn dan ook niet minder dan 20.000 mensen op de been. Het defilé begint om kwart voor negen in de ochtend in het hartje van de stad. Goede organisatie: afzettingen, brede lanen, genoeg plek voor iedereen.
Dat mag ik niet missen. Met vriendin de bus in. Aan de route vinden we een plekje met goed uitzicht. Onder een afdak van een grote winkel, lekker in de schaduw. Achter ons lopen onophoudelijk mensen op en neer. Het zijn verkopers. Met water, frisdrank, bier, propellers in de kleuren van de Braziliaanse vlag, Braziliaanse vlaggetjes, snoepgoed voor kinderen, hoeden, petten, horloges, ananas. Ook paraderen gezinnen en vooral pubers voorbij. Jongens op zoek naar meisjes, meisjes op zoek naar jongens. Eigenlijk zijn er twee defilés, één voor ons, één achter ons.
Precies om 08.40 begint het officiële defilé. Drie vlaggen gaan in top. Die van het land, de staat en de stad. Een harmonie speelt het volkslied, en hoe kan het ook anders, op het ritme van de muziek worden de drie vlaggen stukje bij beetje gehesen. Gouvernadeur Alcides Rodrigues en burgemeester Paulo Garcia van Goiãnia in hun nette pakken, heet dus, helpen mee.
De vlaggen in de top. Ze wapperen amper, bewegen wat op en neer. Het defilé kan beginnen. Het is direct raak. Via de geluidsinstallatie langs de route klinkt de aankondiging: ´´Ze hebben gevochten in de Tweede Wereldoorlog in Italië. Gevochten voor de wereldvrede.`` Op een zeer langzaam rijdende legerjeep zitten zeven mannen, zeven oud-strijders. Ze moeten tegen de negentig jaar of ouder zijn. De mensen langs de kant klappen de handen stuk. Ik kan me ogen niet geloven. Wat rijdt achter de jeep aan? Zie ik het goed? Jawel, het is een ambulance.
Diverse afdelingen van de militaire politie presenteren zich. Rotam en Giro. Die zien er angstaanjagend uit. Zwarte geblindeerde grote auto´s met stoere mannen in zwarte kledij, kogelvrije vesten, en met het geweer in de aanslag. Het zijn de eenheden van binnen-zonder-kloppen. Daar weten heel wat onschuldige Brazilianen van. Want er wordt nogal eens voor niks binnengevallen. Anonieme melding deugt niet of verkeerde adres. Foutje, bedankt. Niemand doet moeilijk. Maar degenen die het overkomen, spreken andere taal. Het gaat met zo´n absurd geweld gepaard, dat het een trauma voor de rest van het leven kan opleveren.
Wij staan echt op een goede plek. Slecht één echtpaar voor ons. Een grote zwarte mevrouw en een kleine Japanse meneer. Achterin de dertig. Drie kinderen hebben ze en die zitten vóór het hek op de grond. Dat mag. Of beter gezegd, ze gaan er gewoon zitten. De vrouw valt ineens uit tegen de man: ´´Sebastião, gierige, haal nou eindelijk die drie fanta´s en dat blikje coca-cola.`` De gierige Japanner knikt gedwee en maakt zich schielijk uit de voeten. Snel keert hij terug. Met twee fanta´s. Dat wordt herrie. ´´Zei ik het niet, gierige, het moeten drie fanta´s zijn, drie!`` De Japanner zucht slechts en kijkt weg. Mijn vriendin wil zich ermee bemoeien. Ik kan haar nog net weerhouden, met een zachte kneep in haar rechterzij en een besliste blik.
De rust keert terug op precies het goede moment. Majorettes en harmonieën komen langs. Nu moet me van het hart, dat ik niet zo gecharmeerd ben van majorettes en van harmonieën. Het doet me denken aan die vervelende en zouteloze optredens lang geleden in de rust tijdens voetbalwedstrijden van mijn Feyenoord. Maar dit is even anders. Die muziek. Geen hoempa-pa-pa. Maar Another brick in the wall van Pink Floyd, hard rock en het swingende nummer dat ooit is gecomponeerd om de in 1994 overleden Braziliaanse Formule-I-coureur Ayrton Senna te eren. Vet drumwerk, dat hakt erin. Het publiek danst bijna mee. Tja, en dan die majorettes. Prachtige meiden in prachtige pakjes. Laat ik het daar op houden. Salto´s en van alles vliegt de lucht in. Vendels, ringen. Eén vendel landt bijna in een oog van een mede-majorette, het mag de pret niet drukken. Weg is mijn vooroordeel.
Het loopt tegen elven. Het defilé zit er zo goed als op. We schuifelen naar een terras. Even zitten, misschien een hapje, maar zeker ijskoud bier.
Olimar zit er ook. Een veertiger, klein van postuur. We moeten aanschuiven aan zijn tafeltje. Het is goed. Hij woont in Acre, een staat heel ver weg, in de uithoek van het land. Dichtbij Venezuela. Olimar vertelt mooie verhalen. Hij heeft een grote boerderij met 24 kamers, allen met air-conditioning. Driehonderd medewerkers en eigen vliegtuigje. Olimar is in Goiãnia voor een revisie van zijn lichaam. Aderen zijn dichtgeslibt en hij wil twee kunstgebitten. Zijn mond gaat wagenwijd open. Voor wie het niet gelooft. Ik tel snel slechts vier bruin gerookte tanden, oftewel wat er van over is. Gadver, had ik net zin in zo´n heerlijke pasteitje. Het geeft niet, Olimar is onderhoudend en grappig. Vriendin bekvecht met hem. ´´Als je land van indianen hebt afgepakt, heb je een slechte aan me.`` Moeder van vriendin is indiaanse, vandaar. En indianen hebben het nog steeds erg moeilijk in hun eigen vaderland, wat een regelrechte schande is. Olimar lacht zijn tandeloze mond weer eens bloot. Het wordt dus echt geen pasteitje vandaag. ´´Ja maar, als ze dreigen mijn land af te pakken, dan zal ik me verweren. Het is eigenlijk al gebeurd.`` Hij stroopt zijn lange broek op en wijst op diepe littekens. ´´Kogels``, legt hij uit. Ik krijg een uitnodiging voor 21 september. Dan vliegt hij terug en ik mag mee. Het zal me benieuwen. We wisselen telefoonnummers uit en stappen op. Het is tijd voor de lunch, weg uit de braadoven die centrum heet.
In een vol barbecue-restaurant staat de air-conditioning op hoog, maar het mag niet baten. In een speciale hoek is een speelplek voor kinderen ingericht. Die is eveneens vol. De kinderen hebben veel plezier en laten dat graag horen. Naast ons een groot gezelschap. Het zingt de Braziliaanse versie van Lang zal ze leven. Een vrouw viert haar 82-jarige leeftijd. Een gitarist begint te spelen en te zingen voor de jarige Jop, de zaal klapt en zingt mee.
Ik geniet met volle teugen. Verkeerde dranken bij verkeerd tafeltje, maar ze worden er wel opgedronken, kinderstoel met kind valt om, achterover nog wel, en bij het buffet met onder meer salades doe ik het weer verkeerd met die lepel en breekt bijna weer een hele schaal met sappige perziken. Een aardige meneer moet erg hard lachen en helpt me. We raken onmiddellijk in gesprek, het gaat over verse produkten.
Hier ben ik thuis. Het land Brazilië mag dan bijna twee eeuwen onafhankelijk zijn van de Portugese overheerser van weleer, de mensen zijn niet onafhankelijk van elkaar. Ze bemoeien zich overal mee, leven mee, helpen mee en zorgen waar nodig is. Die ambulance achter die zeven stokoude en bijna dode oud-strijders is helemaal niet zo vreemd, is helemaal niet zo lachwekkend. Het is meer zorgen. Voor elkaar.