Snoepreisjes (43)

Brazilianen zijn meesters in misbruik van wetten en regels. Een beroemde advocaat in dit land heeft eens gezegd: ´´In de hele wereld bestaan wetten met hier en daar wat mazen erin. In Brazilië bestaan mazen met hier en daar wat wetten.`` Beetje overdreven, maar het is de naakte waarheid. Waar controles ontbreken, waar niemand ergens om vraagt, waar iedereen is te manipuleren, daar ontkiemt het misbruik. En snel en zonder schaamte.
Dat blijkt weer eens uit een onthullende reportage op een landelijke televisiezender over gekwalificeerde cursussen voor lager gemeentepersoneel, gemeenteraadsleden, gemeentesecretarissen en burgemeesters. De cursussen zijn niets anders dan dekmantels voor ware snoepreisjes. Het steekt ingenieus in elkaar, aan alles is gedacht.
Het is werkelijk onvoorstelbaar. Betaalde reisjes, van gemeenschapsgeld, een dagelijkse toelage, weer van gemeenschapsgeld, vervalste diploma´s en certificaten, gefingeerde rekeningen, geen oontroles op inschrijvingen, vooraf ondertekende presentielijsten, geen controles of deelnemers aan een cursus die cursus daadwerkelijk tot het einde aan toe volgen, het meenemen van vrouw en kinderen naar het hotel waar de cursus wordt gehouden, ze brutaalweg inschrijven en bazen van gespecialiseerde reisorganisaties in gekwalificeerde gemeente-cursussen die zonder omwegen bij de cursus een pakket van vrijetijdsbestedingen aanbieden.
Het Instituto Nacional Municipalista (INM) in Belo Horizonte in de staat Minas Gerais is zo´n gespecialiseerd reisbureau. Goed voor zeker 38 cursussen per jaar, toevallig allemaal in toeristische plaatsen. Clésio Drummond is de grote baas. Voor een verborgen camera van het reportageteam zegt hij met onverholen trots: ´´Vertier? Nou, ik ken een perfect hoerenhotel. Alles is er schoon en het is er goed georganiseerd. U kunt kiezen uit zo´n tweeduizend vrouwen. Voor ieder wat wils. Wit, zwart, rose, oud, jong, tachtig jaar, met tanden, zonder tanden. En er zijn meisjes die, als je hen aankijkt, je maar aan één ding denkt: met jou wil ik trouwen.`` Het Openbaar Ministerie van Minas Gerais heeft in 2008 het INM aangegeven wegens fraude in cursussen voor gemeentepersoneel. Uitkomst? Tot aan de dag van vandaag is niemand bestraft.
De reportage laat de televisiekijker van de in de andere verbazing vallen. Journalist Giovani Grizotti geeft zich in een hotel in hetzelfde Belo Horizonte op voor een cursus. Als gemeenteraadslid. De receptioniste vraagt slechts om een handtekening. Klaar is Kees, het raadslid Grizotti is ingeschreven. In de hoofdstad Recife van de noordelijke staat Pernambuco schrijft Grizotti zich weer in. Die ene handtekening geldt nu voor een vijfdaagse cursus die er wordt gegeven. Hij ontmoet medecursist Gerarldo Pereira. Die is raadslid van de gemeente Tubarão in de zuidelijke staat Santa Catarina. Pereira wrijft zich in zijn handen. Voor de verborgen camera: ´´We kunnen weggaan wanneer we willen. Het is het voordeel van vooraf tekenen van de presentielijst. Of gewoon wegblijven.`` Dat doet Pereira, hij gaat naar een van de mooie witte stranden die Recife rijk is. Stranden zijn er niet in het veel koudere Santa Catarina, dat wel stranden heeft, maar niet zo spectaculair als in Recife. Pereira: ´´Ik ben hier niet voor die cursus. Ik ben hier voor vakantie.``
Het reportageteam besluit het raadslid te volgen. Zondag 4 juli, als de cursus in het hotel op het op punt staat te beginnen, vertrekken Pereira, zijn vrouw en dochter en een medecursiste naar Porto de Galinhas. Een super mooi en toeristisch stadje op zeventig kilometer van Recife. Het wordt een goede ochtend uit, veel drinken, goed eten. De volgende dag confronteert het reportageteam het raadslid met zijn gedrag. Pereira verrekt geen spier. ´´De cursus begint om acht uur en duurt tot twaalf uur. Daarna ben ik vrij. Moet ik me opsluiten in mijn hotel?`` Maar de klok van het reportageteam slaat 09.55 uur als Pereira en de zijnen aankomen in Porto de Galinhas, waar hij minstens drie uur verblijft. Daarbij, volgens het cursusprogramma zijn er ook lessen in de middaguren. Pereira: ´´Geen commentaar.``
Een probleempje vormt het certificaat of het diploma, dat uitgereikt wordt aan het einde van iedere cursus. Dat papiertje is uitermate belangrijk, zonder heeft de deelnemer geen recht op een dagelijkse gemeentelijke toelage, die dient om verblijfskosten te dekken. Probleempje? Welnee. Voor een luttel bedrag zijn de diploma´s te koop of te ritselen.
Dat geldt ook voor inschrijvingen en presentielijsten. Een journalist van het reportageteam vraagt aan een receptioniste van een hotel hoe het nou moet als hij iemand wil inschrijven die niet aan de cursus meedoet. Die er zelfs helemaal niet is. De receptioniste weet de oplossing. ´´Dat gaat als volgt. Hier zijn de papieren. Geef de naam maar en zijn adres. Zet geen handtekening. Komt er ooit controle van het Openbaar Ministerie, regel dan zijn handtekening en stuur de papieren per post op.`` Kan het simpeler?
Simpeler misschien niet, gekker wel. Het reportageteam slaagt er in om valse diploma´s te kopen bij twee andere reisbureaus, te weten Lunar en Sibram. Eén op naam van raadslid Antônio Ferreira Alves. Het certificaat toont dat hij in de stad Iraí is geweest van 21 tot en met 24 juni dit jaar. Hij studeerde er Portugese grammatica en belastingwetgeving. Klein detail. Alves overleed in 1995. Hij is begraven in de hoofdstad Porto Alegre van de staat Rio Grande do Sul. Maar op het verse diploma staat behalve zijn naam ook zijn ´huidige adres` in Canoas. Controle? Nee.
Verantwoordelijk voor uitgifte van dit diploma is Mabília Rhoden van Lunar. Zij is raadslid van beroep. Hoe kan het anders, die weet van wanten natuurlijk. Ze houdt zich van de domme en ontkent iedere betrokkenheid met uitgifte van vervalsingen. ´´Ik weet er niets van. Jazeker, het is strafbaar, maar ik heb er niks op te zeggen.``
Het tweede diploma staat op naam van Roque Santa Cruz. Hij maakt deel uit van de nationale selectie van Paraguay, in Europa voetbalt hij bij Manchester City. Weer even met papiergeld wapperen en de voetballer is gepromoveerd tot gediplomeerd deelnemer aan een cursus van Sibram in Foz do Iguaçu. Wie wil dat nou niet?
Foz do Iguaçu, in het uiterste zuiden, is bekend om haar grootse watervallen, één van de internationale toeristische trekpleisters van Brazilië. Het ligt ook op steenworp afstand van Paraquay, waar alles in vergelijking met Brazilië spotgoedkoop is. Mooie combinatie voor een dagje uit. Het klopt. Het lokaaltje in het hotel in Foz waar een gemeentecursus wordt gegeven, is niet verlicht. Het is er donker, de stoelen zijn onbezet. Geen leerling te zien, ook geen leraar.
Het reportageteam, wederom met verborgen camera, loopt raadsvoorzitter Gilma Evald van de gemeente Dom Pedro de Alcântara tegen het lijf in Paraguay. Hij is aan het winkelen. Hij doet mee aan de cursus in Foz. Hoeveel hij uitgeeft aan inkopen? In drie dagen net zoveel als hij in één maand als raadsvoorzitter verdient. Dat laat hij voor die verborgen camera weten.
Twee dagen later. Tijd voor de confrontatie. In de lounge van het hotel. Nu met een niet-verborgen camera. Evald schrikt zich een hoedje, maar liegt er lustig op los. Vraag: ´´Wat is uw beroep?`` Antwoord: ´´Ik ben handelaar.`` Vraag: ´´U bent geen raadslid?`` Antwoord: ´´Nee.`` Vraag: ´´U bent hier niet voor de cursus?`` Antwoord: ´´Jawel.`` Vraag: ´´Maar meneer zegt dat hij geen raadslid is?`` Antwoord: ´´Ik laat het hierbij.``
Het reportageteam beëindigt de uitzending met een gang naar het Openbaar Ministerie van de staat Rio Grande do Sul. Die belooft onderzoek te doen. Geraldo da Camino van het ministerie: ´´Ik ben geschokt, verdrietig en furieus. Mensen die wij kiezen en die wij onderhouden met ons belastinggeld gaan zo met ons om. Het is een belediging van onze moraal.``
Of de duvel ermee speelt, maar mijn vriend Fernando trekt weer eens aan de bel. Fernando is een aardige kerel van middelbare leeftijd en lichamelijk gehandicapt. Hij heeft een houten been. Fernando is de grote man achter het zitbasketbalteam voor mannen in mijn woonplaats Goiãnia. Hij wil mij dolgraag inlijven. Ik moet op pad om centen los te weken bij plaatselijke en regionale grotere bedrijven voor zijn team. Gemeente Goiãnia en staat Goiás doen al een stevige duit in het zakje (lees: goede sier maken met aandacht voor minderheidsgroeperingen), maar Fernando heeft ´grootse` plannen en daar is meer geld voor nodig.
´´Maak je geen zorgen``, zegt hij, ´´ga eerst een paar keer mee naar een wedstrijd. Dan kun je de sfeer proeven. Er zijn altijd een vliegticket en een hotelkamer over, er valt altijd iemand af. Volgende week moeten we naar Recife. Mooie stranden, al geweest daar? Heb je een zwembroek?`` Antwoord: ´´Fernando, volgende week kan ik echt niet. Zoveel te doen. Misschien later, wie weet. Dank je voor het aanbod.``