Grote droogte (45)

De zon schijnt, geen wolk aan de lucht. Drie maanden zonder een druppel regen. ´s Nachts temperaturen tussen de twaalf en achttien graden, overdag iets over de dertig. Met een verkoelend briesje. Dat moet als muziek in de oren klinken voor mensen in kille, regenachtige en bewolkte landen. Maar deze schijn bedriegt.
De vochtigheid is zo gedaald, het is zo droog, dat Brazilianen allerlei lichamelijke klachten krijgen. Bloedneuzen, ademhalingsproblemen, droge en pijnlijke kelen tot aan allergieën toe. Jonge kinderen en ouderen hebben het extra moeilijk. Het publieke kinderziekenhuis Infantil Cãndido Fontoura in São Paulo helpt op zondag 22 juli maar liefst 416 kinderen en baby´s met onder meer ademhalingsproblemen, keel- en neusaandoeningen. Normaal ligt dat cijfer op 280 per dag.
Televisie, radio en kranten wijzen op de droogte. Cijfers van het lopende jaar zijn niet voorhanden. Die worden berekend van mei tot en met augustus en zijn pas volgende maand bekend. Maar de afgelopen twee jaren lieten al een stijging zien van zeker veertig procent van het aantal behandelingen in ziekenhuizen ten gevolge van die droogte.
De bevolking moet genoeg water drinken. Ook zonder dorst. Fruitsappen en kokosmelk worden aangeraden. Het huis mag niet vervuilen. Flink schrobben. Want droge tijd en Brazilië, dat betekent veel stof in huis. Stof irriteert de luchtwegen en die zijn extra gevoelig voor infecties en allergieën wanneer het droog is. Leg natte handdoeken op de vloer van de slaapkamer of installeer een waterapparaat dat vochtige lucht uitbraakt. Koud douchen is beter, heet water droogt het vel nog meer uit. Crêmes voor neus en ogen kunnen eveneens helpen.
Natuurlijk heeft iedere Braziliaan een eigen mening en natuurlijk staan die weer haaks op elkaar. Zegt ene ´specialist in droogte`, ene dr. Paulo Salvida, op de televisie dat het echt niet nodig is om natte handdoeken ´s nachts in iedere kamer te leggen. Want ´s nachts stijgt de luchtvochtigheid. Dat moet overdág. Het gezondheidscentrum van de staat Goiás, die het deze maanden het zwaarste krijgt te verduren van het hele land, wijst er met nadruk op om juist ook ´s nachts te zorgen voor natte handdoeken. Duidelijk.
De enorme droogte valt niet alleen de mens aan, maar ook flora en fauna. Bos- en oerwoudbranden zijn aan de orde van de dag. Iedere tien seconden ontstaat een brand in Brazilië. Satellieten melden dinsdag 24 augustus, dat de laatste dertig uur maar liefst 10.611 vuren zijn ontstaan. Een kleine opsomming: in het zuiden van de noordelijke staat Pará vernietigen drie branden boerderijen en land. In Santana Araguia bedreigt het vuur het vee. Boerenland ten grootte van 21 voetbalvelden is al verloren gegaan. In de jonge staat Tocantins zijn nu al meer branden geregistreerd dan geheel vorig jaar.
In de staat Goiás verwoest het vuur zestig procent van het natuurpark Parque Nacional das Emas. De brand ontstond na een simpele kortsluiting. Het is een triest gezicht op de regionale televisiezender: één vogeltje te midden van geroosterde soortgenootjes. Herten die vertwijfeld op zoek zijn naar voedsel op een met grijze as bedekte bosgrond.
Volgens meteorologen houdt de droogte tot zeker september aan en zullen nieuwe brandhaarden onvermijdelijk zijn. Duizenden brandweerlieden en het leger proberen het vuur in te dammen en te bestrijden. Dat gaat 24 uur per dag door. In veel gevallen blijft het bij pappen en nathouden. Het oerwoud is moeilijk toegankelijk en het vuur verspreidt zich razendsnel.
Behalve dat kostbare natuur verloren gaat, hebben de branden nog een fijn extraatje in petto. De rook verspreidt zich over de bewoonde wereld en zorgt voor meer ellende, meer ademhalingsproblemen.
Hoe het mijzelf vergaat in het kurkdroge Goiãnia in Goiás? Dank u voor de aandacht. Beter hoor. Deze week dan. Zeven dagen lang is het een drama geweest. Keelpijn, hoestbuien, droge huid. In de schelp van mijn rechteroor verschijnen korsten. Soms komt uit die korsten vocht tevoorschijn. Het doet geen pijn, maar jeukt af en toe.
Het is beter te informeren naar het welzijn van de ouders van mijn vriendin en dan speciaal vader. De ouders wonen duizend kilometer verderop, in Tocantins, niet zo ver van een enorme bosbrand.
Pa Luiz is over de tachtig. Lichamelijk mankeert hij van alles. Hij is een brombeer, niemand mag hem. Bromberen zijn niet populair in Brazilië. Een goed humeur moet het zijn, ellende of niet. Luiz scheldt vanaf het moment dat hij opstaat totdat hij weer gaat slapen. Niks deugt. Het is een heerlijke vent. Want stiekem lachen de oogjes. Luiz weet wat anderen over hem denken, maar het interesseert hem ´´geen reet``. Zoals hij het zelf zegt.
Verdorie, het is woensdag 25 augustus. Luiz is jarig! Hem wacht binnenkort een zware operatie aan de knieën en hij woont, zoals gemeld, met zijn vrouw onder de rook van een bosbrand. ´´Wil jij hem bellen?``, vraagt mijn overbezorgde vriendin lief. Zeker. De telefoon gaat over en negentienjarige kleinzoon Kelen van de jarige neemt op. ´´Hé die Kelen, alles goed? Ja? Is meneer Luiz in huis?`` Kelen roept luid: ´´Oom Luiz, telefoon!`` ´´Wie is het!?``, klinkt een vertrouwde basstem van verre door de telefoon. ´´Het is oom Norbert.`` Met weer die basstem: ´´Norbert? Wat mot-ie van me!`` Godzijdank, met vadertje Luiz gaat alles goed.